WEBVTT

00:00:20.880 --> 00:00:23.120
Boże litościwy,

00:00:24.120 --> 00:00:26.500
wybierz inny naród,

00:00:26.530 --> 00:00:29.000
poszukaj sobie innego.

00:00:29.360 --> 00:00:32.820
Jesteśmy zmęczeni śmiercią i umieraniem,

00:00:32.850 --> 00:00:35.320
nie mamy już modlitw.

00:00:36.040 --> 00:00:38.700
Wybierz inny naród,

00:00:38.730 --> 00:00:41.300
poszukaj sobie innego.

00:00:41.330 --> 00:00:44.420
Nie mamy już krwi, by
złożyć siebie w ofierze.

00:00:44.450 --> 00:00:47.180
Nasz dom stał się pustynią.

00:00:47.210 --> 00:00:49.940
Nie wystarczy ziemi na nasze groby,

00:00:49.970 --> 00:00:55.880
nie ma już trenów dla nas ani
lamentacji w starych świętych księgach.

00:00:56.440 --> 00:00:58.520
Boże litościwy,

00:00:58.800 --> 00:01:01.580
uświęcić inną ziemię,

00:01:01.610 --> 00:01:08.290
inną górę. Pokryliśmy wszystkie
pola i każdy kamień popiołem,

00:01:08.320 --> 00:01:10.480
świętym popiołem.

00:01:10.960 --> 00:01:13.490
Starymi, młodymi i dziećmi

00:01:13.520 --> 00:01:17.680
zapłaciliśmy za każdą literę
Twoich dziesięciu przykazań.

00:01:18.160 --> 00:01:22.980
Boże litościwy, daj nam zwykłe ubrania,

00:01:23.010 --> 00:01:25.540
pasterzy z owcami,
kowali

00:01:25.570 --> 00:01:27.210
z młotami,

00:01:27.240 --> 00:01:30.700
piorących w pralniach
i obdzierających ze skóry,

00:01:30.730 --> 00:01:33.680
a nawet więcej podłości.

00:01:34.280 --> 00:01:38.200
I bądź taki dobry: Boże litościwy,

00:01:38.520 --> 00:01:42.200
pozbaw nas łaski uczoności.

00:01:52.000 --> 00:01:56.440
Szanowni Państwo, wierszem Kadi
Mołodowskiej rozpoczęliśmy gdańskie obchody

00:01:56.470 --> 00:02:01.380
Międzynarodowego Dnia Pamięci
o Ofiarach Holokaustu.

00:02:01.410 --> 00:02:05.780
W 2``005 roku Zgromadzenie Ogólne
Organizacji Narodów Zjednoczonych

00:02:05.810 --> 00:02:11.450
ustanowiło dzień 27 stycznia Dniem
Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

00:02:11.480 --> 00:02:15.480
W celu uczczenia pamięci zamordowanych
przez nazistowskich oprawców i ich

00:02:15.510 --> 00:02:21.940
sojuszników około sześciu milionów
osób pochodzenia żydowskiego.

00:02:21.970 --> 00:02:25.420
Ta data nie została wybrana przypadkowo.

00:02:25.450 --> 00:02:30.920
27 stycznia 1945 roku
oddziały Armii Czerwonej wyzwoliły

00:02:30.950 --> 00:02:35.730
więźniów niemieckiego obozu
zagłady Auschwitz-Birkenau.

00:02:35.760 --> 00:02:41.100
Ten dzień uznany został jako symboliczny
koniec ludobójstwa

00:02:41.130 --> 00:02:48.660
i eksterminacji całego narodu
żydowskiego. Ludobójstwa zaplanowanego,

00:02:48.690 --> 00:02:54.740
usankcjonowanego i wprowadzonego w
czyn przez hitlerowskie władze.

00:02:54.760 --> 00:02:56.320
Prześladowanie ludności żydowskiej w

00:02:56.350 --> 00:02:59.610
Niemczech zaczęły się zaraz po
dojściu do władzy faszystów.

00:02:59.640 --> 00:03:01.560
Ustawy norymberskie i wydarzenia Nocy

00:03:01.590 --> 00:03:06.860
Kryształowej to tylko preludia
do większego planu zagłady.

00:03:06.880 --> 00:03:08.640
Już w pierwszych dniach drugiej wojny

00:03:08.670 --> 00:03:14.300
światowej nazistowski oprawcy rozpoczęli
eksterminacji ludności żydowskiej

00:03:14.330 --> 00:03:20.060
najpierw w Polsce, a potem
na wszystkich okupowanych terenach.

00:03:20.090 --> 00:03:22.040
Mordowano ich w gettach, dokonywano

00:03:22.070 --> 00:03:26.060
masowych egzekucji na wsiach,
zabijano w lasach oraz miastach.

00:03:26.090 --> 00:03:33.160
Nie było litości dla kobiet,
dzieci, starców oraz mężczyzn.

00:03:33.480 --> 00:03:36.880
20 stycznia 1942 roku

00:03:36.910 --> 00:03:38.700
w Wannsee

00:03:38.730 --> 00:03:40.680
hitlerowcy zbrodniarze zorganizowali

00:03:40.710 --> 00:03:47.260
spotkanie, którego celem było ostateczne
rozwiązanie kwestii żydowskiej.

00:03:47.290 --> 00:03:49.320
Od tego momentu ruszyła usankcjonowana

00:03:49.350 --> 00:03:52.140
przez faszystowskie
Niemcy machina zagłady.

00:03:52.170 --> 00:03:53.920
Powołano specjalne zespoły, których

00:03:53.950 --> 00:03:58.180
zadaniem było doskonalenie
metod zabijania.

00:03:58.210 --> 00:04:00.920
Żydzi byli zwożeni z całej Europy do

00:04:00.950 --> 00:04:06.260
specjalnie przygotowanych obozów zagłady
i tam zabijani w komorach gazowych.

00:04:06.290 --> 00:04:10.860
Nie było litości dla kobiet,
dzieci, starców i mężczyzn.

00:04:10.890 --> 00:04:16.580
Żeby ukryć zbrodnię przed światem, ciała
były spalane w obozowych krematoriach.

00:04:16.600 --> 00:04:20.840
Szacuje się,
że spośród około sześciu milionów ofiar

00:04:20.860 --> 00:04:27.760
Holocaustu pochodzenia żydowskiego
około 2 miliony stanowiły dzieci.

00:04:28.200 --> 00:04:31.280
Szanowni Państwo!
Uroczystości związane z Międzynarodowym

00:04:31.300 --> 00:04:38.020
Dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu po raz
pierwszy odbyły się w Gdańsku w 2018 roku,

00:04:38.040 --> 00:04:42.420
a inicjatorem tego wydarzenia
w naszym mieście był śp.

00:04:42.450 --> 00:04:45.660
Prezydent Paweł Adamowicz.

00:04:45.690 --> 00:04:51.920
Proszę o zabranie głosu Prezydent Miasta
Gdańska Panią Aleksandrę Dulkiewicz.

00:04:55.360 --> 00:04:57.740
Szanowni Państwo, przedstawiciele

00:04:57.770 --> 00:05:04.140
gdańskiej Gminy Żydowskiej,
przedstawiciele różnych środowisk, którzy

00:05:04.160 --> 00:05:13.040
gromadzimy się przy tym pomniku po jego
powrocie na miejsce latem ubiegłego roku.

00:05:13.800 --> 00:05:16.440
Popatrzmy na te dzieci.

00:05:16.520 --> 00:05:19.980
Rodzice pewnie szyli im nową bieliznę

00:05:20.010 --> 00:05:24.820
w małe walizeczki, spakowali
najpotrzebniejsze rzeczy

00:05:24.840 --> 00:05:31.260
w kieszenie, upchnęli liściki z
nazwiskami przodków i czułymi słówkami.

00:05:31.290 --> 00:05:38.000
130 gdańskich dzieci pochodzenia
żydowskiego 85 lat temu opuściło swoich

00:05:38.030 --> 00:05:45.320
najbliższych i wyruszyło z tego gdańskiego
dworca w nieznane, by ratować życie.

00:05:46.640 --> 00:05:51.420
W tym samym czasie Gertrud Slottke,

00:05:51.450 --> 00:05:59.220
pracująca w urzędzie gauleitera Okręgu Rzeszy
Gdańsk-Prusy Zachodnie, Alberta Forstera,

00:05:59.250 --> 00:06:04.080
mieszka we Wrzeszczu,
jest członkinią NSDAP.

00:06:04.160 --> 00:06:08.420
Niedługo później, dzięki
pracowitości i oddaniu awansuje.

00:06:08.450 --> 00:06:12.980
Obejmie posadę oficera policji
bezpieczeństwa w Holandii.

00:06:13.010 --> 00:06:18.340
Zorganizuje perfekcyjnie
działający system deportacji Żydów.

00:06:18.360 --> 00:06:21.420
To jej podległy oficer gestapo

00:06:21.450 --> 00:06:27.200
wyprowadzi z ukrycia na śmierć
Anny Frank i jej bliskich.

00:06:27.360 --> 00:06:34.400
Zagłady nie przeżyją też rodzice
gdańskich dzieci z kinder transportów.

00:06:35.600 --> 00:06:39.620
W przededniu Międzynarodowego Dnia
Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

00:06:39.650 --> 00:06:45.640
Trzeba wspomnieć tę historię,
bo one wciąż uczą, że zło nie zdarza się

00:06:45.670 --> 00:06:50.020
tylko gdzieś daleko,
ale dzieje się na sąsiedniej ulicy,

00:06:50.040 --> 00:06:57.220
za ścianą, w sercu człowieka,
w myśli, słowie, uczynku.

00:06:57.240 --> 00:06:58.760
Dzieje się w wyborach życiowych

00:06:58.790 --> 00:07:03.720
zwyczajnych ludzi,
jak wspomnianej Gertrud, córki młynarza z

00:07:03.750 --> 00:07:09.820
Mrągowa, która mieszkała we Wrzeszczu,
a potem perfekcyjnie posyła na śmierć,

00:07:09.850 --> 00:07:18.160
biorąc na siebie odpowiedzialność za
zgładzenie 54 tysięcy 982 osób.

00:07:19.560 --> 00:07:24.700
Niedawno przybył do Polski Elon Musk,
twórca platformy X.

00:07:24.730 --> 00:07:28.140
Odwiedził teren obozu zagłady
Auschwitz-Birkenau

00:07:28.170 --> 00:07:33.460
i uczestniczył w konferencji na
temat antysemityzmu w internecie.

00:07:33.480 --> 00:07:41.000
Przyznał, że był naiwny, sądząc, iż
antysemityzm nie może się odrodzić.

00:07:41.520 --> 00:07:44.960
Czy gdyby te 85 lat temu istniały media

00:07:44.980 --> 00:07:49.700
społecznościowe, to do
ludobójstwa nie doszłoby?

00:07:49.730 --> 00:07:51.860
Mało prawdopodobne.

00:07:51.890 --> 00:07:56.380
Natura zła potrafi odebrać
ludziom umiejętność oceny faktów.

00:07:56.410 --> 00:07:59.920
Usprawiedliwia i rozgrzesza.

00:08:00.120 --> 00:08:03.340
Naszą rękojmią jest pamięć.

00:08:03.360 --> 00:08:07.500
Nie mamy prawa zapomnieć o
tych milionach pomordowanych.

00:08:07.530 --> 00:08:14.980
Nie wolno nam też zapomnieć, że zło wciąż
dzieje się w ludziach i między ludźmi.

00:08:15.010 --> 00:08:19.500
Rośnie i pęcznieje, gdy my na to pozwalamy.

00:08:19.530 --> 00:08:22.740
Nie trzeba przykładać ręki.

00:08:22.770 --> 00:08:29.240
Wystarczą ciche przyzwolenie
i bierna akceptacja.

00:08:29.960 --> 00:08:34.180
W Międzynarodowy Dzień Pamięci o
Ofiarach Holokaustu musi być wpisany

00:08:34.200 --> 00:08:39.620
sprzeciw. Sprzeciw wobec nienawiści
adresowanej do drugiego człowieka,

00:08:39.650 --> 00:08:45.020
sprzeciw wspólnoty międzynarodowej,
wspólnot państwowych i lokalnych,

00:08:45.050 --> 00:08:53.240
ale przede wszystkim nasz osobisty
sprzeciw każdego z nas z osobna.

00:08:55.240 --> 00:08:56.060
Bardzo dziękuję.

00:08:56.080 --> 00:08:59.360
Proszę teraz o zabranie głosu
Wiceprzewodniczącego Gminy Wyznaniowej

00:08:59.390 --> 00:09:02.760
Żydowskiej w Gdańsku
Pana Michała Rudzkiego.

00:09:17.880 --> 00:09:19.960
Szanowni Państwo,

00:09:20.480 --> 00:09:25.980
zebraliśmy się dzisiaj w tym miejscu przy
pomniku Kinder Transportów,

00:09:26.010 --> 00:09:30.840
by uczcić Międzynarodowy
Dzień Pamięci o Ofiarach Szoa.

00:09:31.360 --> 00:09:36.040
Ten pomnik, który tu widzimy, poświęcony
jest grupie samotnych dzieci, które z

00:09:36.060 --> 00:09:39.820
niewielkimi bagażami
czekają na nowe życie.

00:09:39.850 --> 00:09:44.800
Oraz tym dzieciom,
które pojechały na wschód ku zagładzie.

00:09:46.200 --> 00:09:50.620
Wszyscy wiemy, co słowo Szoa
oznacza i czego dotyczy.

00:09:50.650 --> 00:09:52.760
W latach drugiej wojny światowej niemieccy

00:09:52.790 --> 00:09:59.840
naziści zamordowali, zgładzili,
unicestwili 6 milionów europejskich Żydów.

00:10:00.080 --> 00:10:02.120
Ta masowa zbrodnia została precyzyjnie

00:10:02.150 --> 00:10:08.240
zaplanowana, a następnie konsekwentnie
wprowadzona w życie i dokonana.

00:10:08.920 --> 00:10:12.420
Żydzi ginęli w obozach zagłady, w gettach,

00:10:12.440 --> 00:10:18.640
na ulicach miast, na wsiach,
w lasach, na polnych drogach.

00:10:19.080 --> 00:10:25.240
Nie było wtedy takich miejsc i adresów,
w których mogliby czuć się bezpiecznie.

00:10:26.960 --> 00:10:28.620
My to wszystko wiemy.

00:10:28.650 --> 00:10:31.400
Istnieją przecież setki tysięcy

00:10:31.430 --> 00:10:36.940
dokumentów, relacji i świadectw
opisujących tę okrutną zbrodnię.

00:10:36.970 --> 00:10:41.500
Znamy nazwiska scenarzystów
i reżyserów Holokaustu.

00:10:41.530 --> 00:10:44.980
Rozpisali oni z niebywałą
precyzją akt po akcie.

00:10:45.010 --> 00:10:50.240
Ów plan, który nazwali ostatecznym
rozwiązaniem kwestii żydowskiej.

00:10:51.240 --> 00:10:56.200
Znamy także nazwiska wykonawców tej
masowej zbrodni. Komendantów i załogi

00:10:56.230 --> 00:11:02.680
obozów koncentracyjnych, obozów zagłady,
dowódców oddziałów SS czy Einsatzgruppen.

00:11:03.890 --> 00:11:07.040
Znamy w końcu nazwiska wielu kolaborantów,

00:11:07.070 --> 00:11:12.320
szmalcowników i wolontariuszy,
współtwórców Szoa.

00:11:14.520 --> 00:11:17.040
To natomiast, czego nie znamy, czego nie

00:11:17.070 --> 00:11:20.980
jesteśmy w stanie ogarnąć
rozumem i wyobraźnią.

00:11:21.010 --> 00:11:26.120
To są nazwiska sześciu
milionów Żydów, ofiar Szoa.

00:11:28.040 --> 00:11:30.980
O rozpaczliwym bezkresie tej zbrodni

00:11:31.010 --> 00:11:35.900
możemy przekonać się czytając opracowania
historyczne dotyczące zagłady.

00:11:35.930 --> 00:11:39.980
Mówią one, że Szoa pochłonęło życie około

00:11:40.010 --> 00:11:46.960
sześciu milionów Żydów, a w tej liczbie od
dwóch milionów 600 tysięcy do

00:11:46.990 --> 00:11:50.840
trzech milionów 300
tysięcy Żydów polskich.

00:11:51.160 --> 00:11:52.880
I uwaga!

00:11:54.120 --> 00:11:59.120
Nie pięciu milionów 879 tysięcy

00:12:00.080 --> 00:12:05.320
431 Żydów, w tym trzech milionów 143 tysięcy

00:12:05.350 --> 00:12:08.380
522 Żydów polskich.

00:12:08.410 --> 00:12:10.880
Ale około,

00:12:11.160 --> 00:12:13.240
albo od do,

00:12:14.440 --> 00:12:16.840
a przecież każda z tych cyfr to konkretna

00:12:16.870 --> 00:12:24.400
osoba dziecko, kobieta, dziewczyna,
chłopak, mężczyzna, starzec czy niemowlę.

00:12:24.720 --> 00:12:29.680
Przecież to Ryfka, Feiga,
Jicek, Hanna czy Salomon.

00:12:29.800 --> 00:12:37.200
Przecież to nasi dziadkowie, wujkowie,
ciocie, kuzyni naszych matek i ojców.

00:12:37.600 --> 00:12:40.040
Ogrom i powszechność zbrodni na narodzie

00:12:40.070 --> 00:12:45.600
żydowskim doprowadził właśnie
niemalże do jej bezimienności.

00:12:48.640 --> 00:12:52.540
Modlimy się za naszych zmarłych,
przywołując ich imiona.

00:12:52.570 --> 00:12:57.540
Dopóki będziemy je wymawiać, dopóty
nie znikną oni z naszej pamięci.

00:12:57.570 --> 00:13:01.400
Ale co wtedy, kiedy
imion milionów nie znamy?

00:13:02.840 --> 00:13:07.640
Pozostaje wtedy modlitwa, bezgłośna
modlitwa milczenia.

00:13:09.280 --> 00:13:14.620
I w tej skupionej ciszy jesteśmy w stanie
usłyszeć niczym szum wiatru

00:13:14.650 --> 00:13:21.160
szept miliona ofiar, wymawiających swe
imiona, by nie być zapomnianymi.

00:13:22.760 --> 00:13:29.040
I proszę w tej chwili państwa,
teraz, w tej chwili o właśnie taką chwilę ciszy.

00:13:42.080 --> 00:13:43.480
Dziękuję.

00:13:45.440 --> 00:13:46.840
Poproszę teraz przedstawiciela

00:13:46.870 --> 00:13:53.120
społeczności żydowskiej o odmówienie
modlitwy za ofiary Holokaustu.

00:13:58.880 --> 00:14:05.040
Jak powiedział wielki żydowski rabin,
mistyk Moharan, najwyższą modlitwą, modlitwą,

00:14:05.070 --> 00:14:12.700
która przewyższa wszelkie inne modlitwy,
każdą liturgię, jest właśnie cisza.

00:14:12.730 --> 00:14:17.760
Zanurzenie się w ciszę.

00:14:18.520 --> 00:14:24.960
Na początek powiemy krótką modlitwę,
tradycyjną modlitwę za dusze zmarłych.

00:14:24.990 --> 00:14:27.460
Za dusze tych,

00:14:27.490 --> 00:14:32.700
którzy odeszli, którzy nie są już z nami,
ale w jakiś sposób

00:14:32.730 --> 00:14:38.380
współdzielą z nami tą przestrzeń, w
której my dzisiaj współcześnie żyjemy.

00:14:38.410 --> 00:14:42.940
Betsson oraz Chaim, którzy już są poleceni

00:14:42.970 --> 00:14:49.720
w nowy cykl życia
Elmo Graham Boże pełen miłosierdzia.

00:14:52.680 --> 00:14:57.940
(modlitwa)

00:16:01.550 --> 00:16:11.380
I krótka modlitwa za tych,
którzy pozostali, za tych, którzy żyją.

00:16:11.410 --> 00:16:18.360
Modlitwa o pokój
i o wolność dla wszystkich narodów świata.

00:16:18.720 --> 00:16:26.940
(modlitwa)

00:18:01.080 --> 00:18:04.760
(piosenka)

00:21:10.120 --> 00:21:14.960
Szanowni Państwo, Hymnem bojowników getta
autorstwa Hirscha Glika zakończyliśmy tę

00:21:14.990 --> 00:21:19.220
część gdańskich obchodów Międzynarodowego
Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu.

00:21:19.250 --> 00:21:23.640
Organizatorami wydarzenia są Miasto
Gdańsk, Muzeum Gdańska, Gmina Wyznaniowa

00:21:23.670 --> 00:21:27.140
Żydowska w Gdańsku,
Fundacja Kultury Zbliżenia.

00:21:27.170 --> 00:21:30.700
Dziękujemy bardzo za obecność
i przybycie w tak ważnym dniu.

00:21:30.730 --> 00:21:36.010
Zapraszamy również do
zapalania zniczy i składania kwiatów.

00:21:36.040 --> 00:21:38.840
Dziękuję jeszcze raz wszystkim przybyłym.
Dziękuję bardzo.