WEBVTT 00:00:09.300 --> 00:00:10.740 00:00:15.320 --> 00:00:19.800 Różnimy się między sobą bardzo, ale są takie rzeczy, które są 00:00:19.810 --> 00:00:24.200 nam wspólne i bardzo je lubimy. Lubimy jeść, szczególnie przed 00:00:24.210 --> 00:00:26.120 świętami i ciągle o tym rozmawiamy, 00:00:26.130 --> 00:00:29.160 myślimy i w święta na pewno będziemy jeść. 00:00:29.170 --> 00:00:31.720 Prawie wszyscy lubimy jeść, dlatego zaprosiłam do studia 00:00:31.730 --> 00:00:37.240 specjalistę Artur Michna, krytyk, publicysta, podróżnik, 00:00:37.280 --> 00:00:41.640 ekspert, komentator. Dzień dobry, witam w studiu i w końcu... Dzień 00:00:41.650 --> 00:00:43.680 dobry. Dzień dobry, w końcu się dowiem. 00:00:43.760 --> 00:00:45.250 co to znaczy dobrze zjeść. 00:00:45.260 --> 00:00:51.090 Czy dobrze to znaczy dużo, czy mało, wykwintnie, kuchnia prosta, 00:00:51.120 --> 00:00:54.950 jakaś zagraniczna czy regionalna. Co to znaczy 00:00:54.960 --> 00:00:56.470 dobrze zjeść? Zależy dla kogo. 00:00:57.370 --> 00:00:59.730 Powszechnie dobrze, to znaczy dużo i tanio. 00:00:59.790 --> 00:01:03.020 To jest tak powszechnie, na przykład nad morzem latem... Tanio? Musi być 00:01:03.030 --> 00:01:04.820 tanio, musi być dużo, a przynajmniej dużo. 00:01:05.670 --> 00:01:07.780 Natomiast tak prawdę powiedziawszy, jeśli mówimy między nami 00:01:07.790 --> 00:01:10.600 smakoszami jak to jest, to dobrze zjeść 00:01:10.610 --> 00:01:16.020 to będzie zjeść autentycznie, zjeść sensownie i zjeść też z 00:01:16.030 --> 00:01:17.960 pożytkiem dla otoczenia. 00:01:18.230 --> 00:01:20.800 A co to znaczy autentycznie zjeść? A, o właśnie autentycznie, 00:01:20.810 --> 00:01:21.800 co to znaczy autentycznie? 00:01:22.290 --> 00:01:25.820 Otóż, zwłaszcza teraz w naszych czasach, kiedy 00:01:26.770 --> 00:01:30.700 otacza nas globalizacja, sieci handlowe, wielkie korporacje, 00:01:30.710 --> 00:01:33.120 które produkują żywność... produkują. 00:01:34.380 --> 00:01:37.780 Pojawia się takie zapotrzebowanie i gdzieś zaczyna krążyć 00:01:37.810 --> 00:01:41.090 garstka, może trochę większa nawet niż garstka, konsumentów 00:01:41.100 --> 00:01:43.760 zainteresowanych osób tym, żeby zjeść coś takiego, co jest 00:01:43.770 --> 00:01:46.490 prawdziwe. Dlatego, że jedzenie, które jest wokół nas, jest 00:01:47.510 --> 00:01:50.320 anonimowe. Nie wiemy, skąd się wzięło, 00:01:50.370 --> 00:01:53.160 nie wiemy skąd pochodzi, czasami widzimy naklejkę etykiety. 00:01:53.630 --> 00:01:55.860 Czasami nawet tego nie widzimy, bo jeśli mamy na przykład do 00:01:55.870 --> 00:01:59.480 czynienia z produktem marki własnej sieci dyskontów, no to 00:01:59.490 --> 00:02:02.660 nawet nie wiemy, jaka korporacja stoi za tym produktem. 00:02:02.670 --> 00:02:05.930 Wiemy tylko, że handlowcy, którzy prowadzą tę sieć za nim stoją 00:02:05.970 --> 00:02:09.460 i tam, że to ma ilość kalorii, tam tyle tłuszczu i tam... to wiemy. 00:02:09.570 --> 00:02:10.480 Mało, mało. 00:02:11.530 --> 00:02:15.580 Zatem, chcemy zjeść, chcemy wiedzieć co jemy a nie tylko 00:02:15.590 --> 00:02:19.600 wiedzieć ile jemy tłuszczu, ile jemy węglowodanów, czy może 00:02:19.610 --> 00:02:22.780 więcej, czy może mniej, czy to jest light, czy nie, tylko skąd pochodzi 00:02:23.190 --> 00:02:25.720 to nasze jedzenie i teraz jeżeli ono pochodzi z dobrego źródła 00:02:26.650 --> 00:02:29.860 to znaczy, jeżeli nie jest produkowane na masową skalę, tylko 00:02:29.870 --> 00:02:30.880 jest wytwarzane. 00:02:31.530 --> 00:02:34.500 Nie musi być na małą mikro skalę, po prostu wytwarzane w sposób 00:02:34.530 --> 00:02:39.220 szanujący tradycje, dobrostan zwierząt, przyrody wokół 00:02:39.230 --> 00:02:39.910 nas. 00:02:40.090 --> 00:02:43.120 Wówczas, mamy jakby większą gwarancję... gwarancji stuprocentowej 00:02:43.130 --> 00:02:44.960 pewnie nie będziemy nigdy, ale większą mamy gwarancję 00:02:44.970 --> 00:02:49.570 czy pewność może, że to co jemy jest warte tego, jest dobre. 00:02:50.350 --> 00:02:55.340 Tak, ale ile to kosztuje? Wcale nie musi dużo kosztować. I gdzie tego szukać? 00:02:55.350 --> 00:02:58.580 Tego nie ma w marketach? Szukajcie, a znajdziecie. 00:02:58.610 --> 00:03:03.030 Tak? Markety są do dyspozycji, chodzimy do nich wszyscy... I Pan szuka 00:03:03.040 --> 00:03:04.030 i znajduje? Proszek do pieczenia. 00:03:04.040 --> 00:03:06.720 w marketach jest bardzo dobrej jakości, płyn do mycia naczyń jest 00:03:06.730 --> 00:03:13.100 świetny jak najbardziej, ale już na przykład ser nie. 00:03:13.130 --> 00:03:16.920 Gumowa konsystencja, bez smaku, ostatnio nawet bez soli mówimy 00:03:16.930 --> 00:03:20.060 dlatego że jemy bez soli, to jemy sery bez soli, czyli gumowe, bez 00:03:20.070 --> 00:03:20.600 smaku 00:03:20.760 --> 00:03:25.310 żadne klejące się, takie są w sklepach. Wędliny, to samo. Przynosimy 00:03:25.320 --> 00:03:28.180 do domu wędliny ze sklepu dwa trzy dni one robią się jakieś takie 00:03:28.800 --> 00:03:31.860 para już żywe, jakby zaczęły się chcieć wyjść z tej lodówki. 00:03:32.150 --> 00:03:33.220 No i wychodzą do śmietnika. 00:03:34.890 --> 00:03:37.260 Czasami lepiej nic nie jeść niż jeść coś takiego. Nie, no zjeść. 00:03:37.270 --> 00:03:41.330 Zawsze coś się da zjeść, zawsze możemy 00:03:41.340 --> 00:03:45.000 coś zjeść, gdzie szukać tego dobrego jedzenia, tam gdzie 00:03:45.010 --> 00:03:45.660 jest to możliwe. 00:03:45.670 --> 00:03:48.530 Wiadomo, że jeśli mieszkamy w dużym mieście, to będziemy 00:03:48.540 --> 00:03:49.800 korzystali z jakiś małych targów 00:03:49.810 --> 00:03:53.260 takich, które są dostępne gdzieś powiedzmy w dzielnicach. Jest 00:03:53.270 --> 00:03:56.680 internet, gdzie też możemy dostać ciekawe propozycje, ale 00:03:56.690 --> 00:03:59.480 w mniejszych miejscowościach, czy na prowincji wręcz, po prostu 00:03:59.730 --> 00:04:01.820 u twórców, którzy tam właśnie są ulokowani. 00:04:01.830 --> 00:04:02.940 Niedaleko nas jest wytwórnia 00:04:03.210 --> 00:04:04.820 taka nabiałowo serowa, 00:04:05.140 --> 00:04:10.080 gdzie mają swojskie masło, gdzie jest ser, gdzie jest twaróg, 00:04:10.160 --> 00:04:13.690 śmietana i niedaleko obok, parę kilometrów dalej są stadka 00:04:13.700 --> 00:04:15.010 krów, które sobie leżą. 00:04:15.210 --> 00:04:18.190 Ja widzę, bo ja na rowerze tamtędy często przejeżdżam i widzę, 00:04:18.200 --> 00:04:20.370 że sobie... Akurat teraz nie bo zima jest, ale jak jest jesień 00:04:20.380 --> 00:04:23.490 czy lato, czy wiosna to one tam po prostu polegują i przy takiej 00:04:23.500 --> 00:04:27.470 mało uczęszczanej drodze, leżą... Tak zwane szczęśliwe krowy. Takie szczęśliwe, jakby pół dzikie. 00:04:27.760 --> 00:04:31.050 One powinny tak polegiwać dlatego, że jeśli krowa jest zadowolona 00:04:31.060 --> 00:04:35.160 i szczęśliwa, to pierwsze je dobrze i zdrowo, bo je trawę koniczynę 00:04:35.210 --> 00:04:38.150 to co rośnie na łące, a nie je kiszonek ani kukurydzy 00:04:38.160 --> 00:04:41.650 i potem ma wzdęcia i potem emituje metan i wszyscy mówią w telewizji, że krowa to jest 00:04:41.660 --> 00:04:45.390 samo zło i krowa ma większy tam ten, niż największy tir 00:04:45.400 --> 00:04:49.290 na przykład. Nieprawda, krowa zdrowa, krowa szczęśliwa, nie 00:04:49.300 --> 00:04:51.880 ma tam z tyłu nic większego niż trzeba ma to co należy i 00:04:51.890 --> 00:04:53.660 może spokojnie sobie żyć, dawać mleko 00:04:54.570 --> 00:04:58.860 i też przetwory. Pan jest w ogóle fanem kuchni regionalnej, 00:04:58.890 --> 00:05:01.740 a my tutaj w koło mamy tylko taką kuchnie 00:05:01.750 --> 00:05:04.440 kaszubską, kociewską. 00:05:04.450 --> 00:05:06.400 Czy są jeszcze mniejsze regiony? 00:05:06.410 --> 00:05:11.640 Można powiedzieć, że mamy kuchnię gdańską, gdyńską i jeszcze mniejsze 00:05:11.810 --> 00:05:13.840 takie regionalizmy? 00:05:13.910 --> 00:05:17.130 Każdy z nas ma swoją kuchnię w domu, także jeśli mieszka 00:05:17.140 --> 00:05:20.590 w Gdyni to ma gdyńską. Tak kiedyś mi powiedziała jedna z pań z kół 00:05:20.600 --> 00:05:23.720 gospodyń wiejskich jak zapytałam ją: "Co to ma być?" ona powiedziała, 00:05:23.730 --> 00:05:24.520 "To są wątróbki". 00:05:24.740 --> 00:05:26.970 Ja mówię "To mniej więcej widzę", chociaż nie byłem do końca 00:05:26.980 --> 00:05:30.660 pewny, z opisu wiedziałam, ale taka breja, wodnista ciecz taka 00:05:30.670 --> 00:05:34.390 brejowata substancja, lekko klejąca 00:05:34.400 --> 00:05:35.580 się i kawałeczki czegoś. 00:05:36.150 --> 00:05:37.230 Czy ktoś to wcześniej jadł? 00:05:37.640 --> 00:05:41.010 To mąż tej pani zawsze jada i to jest jej danie regionalne, 00:05:41.040 --> 00:05:45.030 czyli pani w tej swojej kuchni... Coś takiego ponoć pycha, cała 00:05:45.040 --> 00:05:46.440 rodzina może się tym najeść. 00:05:47.630 --> 00:05:52.830 No nie wiem. Smakowało? Absolutnie, ohydne, coś okropnego. To nie 00:05:52.840 --> 00:05:54.860 jest kuchnia regionalna, mimo że pani twierdzi, że jest i to 00:05:54.870 --> 00:05:58.160 jest z jej kuchni gdzieś tam na prowincji jeszcze z regionu. 00:05:58.190 --> 00:06:00.460 Nie, proszę pani, to nie jest kuchnia regionalna. 00:06:00.530 --> 00:06:01.620 A co to jest kuchnia regionalna? 00:06:01.630 --> 00:06:04.680 Przede wszystkim kuchnia nie ma właściwie nic innego niż kuchnie 00:06:04.690 --> 00:06:07.180 regionalne, bo gdzie się nie ruszymy tam wszędzie jest jakiś 00:06:07.190 --> 00:06:10.720 region. Chyba że nie ma regionu, albo jeśli ten region nie do 00:06:10.730 --> 00:06:13.500 końca jeszcze sam jest w stanie ukształtować swoją tradycję 00:06:13.510 --> 00:06:17.060 i kulturę. Powiedzmy, w Polsce mamy tak na zachodzie, Szczecin, 00:06:17.070 --> 00:06:17.540 okolicę 00:06:17.590 --> 00:06:18.510 mamy zieloną górę, 00:06:18.690 --> 00:06:22.240 mamy żuławy też, tam wszędzie są w tej chwili takie dążenia, 00:06:22.250 --> 00:06:25.880 takie poszukiwania. Co to właściwie jest ta kuchnia lubuska? 00:06:25.890 --> 00:06:29.910 Co to była ta kuchnia żuławska? Nawet dolnośląska? Trwają 00:06:29.920 --> 00:06:32.720 poszukiwania, no minęło parę pokoleń od czasów wojny, kiedy 00:06:32.730 --> 00:06:36.420 tam nastąpiły pewne zmiany w strukturze ludności, ale pokolenia 00:06:36.430 --> 00:06:39.060 minęły, jeśli pokolenia mijają, to tworzy się tradycja. 00:06:39.090 --> 00:06:41.240 Jeśli tworzy się tradycja, to można myśleć właśnie o tradycyjnych, 00:06:41.250 --> 00:06:42.000 również potrawach. 00:06:42.030 --> 00:06:45.320 Czym one są? To jest ten etap, na którym w tej chwili tam, 00:06:45.330 --> 00:06:47.220 w tych regionach mieszkańcy są. 00:06:47.600 --> 00:06:48.790 Poszukują swojej tożsamości. 00:06:48.980 --> 00:06:51.130 Ale na Kaszubach chyba nie musimy szukać tożsamości? 00:06:51.140 --> 00:06:53.780 Musimy też szukać. Dlatego, że jest zagrożenie właśnie ze strony 00:06:53.810 --> 00:06:57.790 różnego rodzaju ułatwiaczy, przemysłu właśnie takiego 00:06:57.800 --> 00:06:59.140 korporacyjnego, który mówi nam: 00:06:59.850 --> 00:07:04.360 "No pani, najlepiej jak pani chce wziąć rosół, to tam pani tam sobie powrzuca 00:07:04.370 --> 00:07:07.820 swoje marchewki tam cebulę... ale kostka musi być rosołowa. 00:07:07.830 --> 00:07:11.620 Sos chce pani zrobić? Przecież najprościej otworzyć 00:07:11.630 --> 00:07:16.580 saszetkę rozpuścić i ma pani sos". Lobik koncentratów spożywczych 00:07:16.590 --> 00:07:20.880 jest bardzo silne i niestety z kolei też ta część powiedzmy 00:07:20.890 --> 00:07:23.670 regionu która jest tam, gdzie ta kuchnia regionalna powinna powstawać 00:07:23.680 --> 00:07:27.260 czyli właśnie na prowincji, bardzo mocno chłonie te treści, czy 00:07:27.270 --> 00:07:30.230 z reklam, czy z jakichś przekazów, sponsorowanych audycji tego 00:07:30.240 --> 00:07:33.970 jest teraz masa. Ale czy my w ogóle tak w swojej masie lubimy kuchnię regionalną? 00:07:33.980 --> 00:07:36.490 Bo wie pan jak tak się przejdziemy po mieście to tak: kuchnia 00:07:36.500 --> 00:07:38.190 włoska, kuchnia azjatycka 00:07:38.520 --> 00:07:41.690 czasem widzimy, że kuchnia polska, ale to nie jest dominująca 00:07:41.700 --> 00:07:44.770 kuchnia wokół. Znaczy kuchnia włoska nie ma takiego pojęcia jak 00:07:44.780 --> 00:07:47.710 kuchnia włoska... Ale, wie pan pizza, makarony... Chyba że w domyśle... 00:07:47.720 --> 00:07:50.570 to jest kuchnia ogólnoświatowa, wszędzie są makarony i wszędzie 00:07:50.580 --> 00:07:53.460 jest pizza w Stanach też jest ulubiona pizza Polaków czyli 00:07:53.470 --> 00:07:59.430 hawajska z ananasem i szynką, serem, dużo sera i taka gruba. 00:07:59.440 --> 00:07:59.930 00:08:00.190 --> 00:08:03.680 Makaron a'la pizza też występuje, są takie propozycje. 00:08:03.690 --> 00:08:07.160 Chciałam powiedzieć, że nie jesteśmy wcale takimi fanami, tylko polskiej kuchni. 00:08:07.200 --> 00:08:08.760 My jesteśmy fanami kuchni... 00:08:08.830 --> 00:08:12.240 Uważam że ci, którzy lubią jeść tak na dobrą sprawę, to oni są 00:08:12.250 --> 00:08:15.840 fanami właśnie kuchni regionów. Bo, czym innym we Włoszech będzie 00:08:15.850 --> 00:08:16.480 kuchnia, 00:08:16.520 --> 00:08:19.480 załóżmy Piemontu, elegancka 00:08:19.530 --> 00:08:24.650 kuchnia, dziczyzna, trufle, czekolada, orzechy no to Piemont. 00:08:24.680 --> 00:08:26.200 A czym innym będzie kuchnia Sycylii, 00:08:26.540 --> 00:08:28.480 taka bardziej rustykalna, 00:08:28.810 --> 00:08:32.760 więcej słońca, więcej oliwy, więcej owoców morza, więcej pomidorów, 00:08:32.770 --> 00:08:36.580 taka słoneczna kuchnia, nawet tam... znaczy nawet tam. 00:08:36.590 --> 00:08:37.780 Przede wszystkim tam, właśnie we Włoszech 00:08:37.790 --> 00:08:40.620 ten podział regionalny jest bardzo silny. 00:08:40.970 --> 00:08:43.800 W Austrii też, we Francji tak, także w Hiszpanii 00:08:43.810 --> 00:08:47.790 tam wszędzie mamy regiony głównie. Oczywiście to jest 00:08:47.800 --> 00:08:49.800 kuchnia francuska, powiedzmy bo 00:08:49.890 --> 00:08:51.050 Prowansji jest we Francji, 00:08:51.060 --> 00:08:53.730 Bretania jest we Francji, tak samo jak Piemont jest w tej chwili 00:08:53.740 --> 00:08:55.450 we Włoszech i Sycylia też. 00:08:55.720 --> 00:08:58.170 Natomiast w Polsce mamy właśnie, o, kaszubów 00:08:58.200 --> 00:09:02.090 mamy Podhale, mamy ślązaków i tam wszędzie są te kuchnie regionalne. 00:09:02.100 --> 00:09:05.670 Jestem przekonany, że jak nam postawi ktoś dobre danie regionalne 00:09:05.700 --> 00:09:08.250 czy ze Śląska, czy w górach, czy na kaszubach, to my chętnie 00:09:08.260 --> 00:09:11.150 zjemy takie danie. Jeśli pojedziemy sobie w odwiedziny do naszych 00:09:11.160 --> 00:09:11.850 znajomych 00:09:11.880 --> 00:09:15.230 do Katowic i będzie taka Śląska rulada z kapustą i tam 00:09:15.240 --> 00:09:15.830 tymi kluskami. 00:09:15.840 --> 00:09:17.190 To dlaczego tego nie zjeść? 00:09:17.200 --> 00:09:20.190 Gdzie mam zjeść jeśli nie tam? Tam będzie na pewno najlepsze, bo to 00:09:20.340 --> 00:09:24.350 ci ludzie robią od lat te rzeczy i jedzą. A Pan, jaką kuchnię najbardziej lubi? 00:09:24.520 --> 00:09:25.590 Ja lubię dobrą kuchnię. 00:09:25.600 --> 00:09:27.610 Właśnie lubię kuchnię... Właśnie od tego zaczęliśmy. 00:09:27.620 --> 00:09:30.270 Właśnie taką, czyli autentyczną. Jeśli mówimy autentycznie 00:09:30.280 --> 00:09:32.830 kuchnię, to jest kuchnia, która pochodzi, która ma związek z 00:09:32.840 --> 00:09:34.630 miejscem, z którego pochodzi. 00:09:35.120 --> 00:09:37.820 Owszem, ja mogę zjeść sobie, pójść do Sopotu czy Gdańska. 00:09:37.830 --> 00:09:40.870 Gdzieś sobie, jakaś włoska, powiedzmy tam restauracja 00:09:40.880 --> 00:09:45.070 będzie i coś tam z Abruzji mają w karcie, coś tam mają z Sardynii 00:09:45.080 --> 00:09:47.930 w karcie i tam piszą zazwyczaj, że to jest właśnie stamtąd czy 00:09:47.940 --> 00:09:50.950 do jakiejś hiszpańskiej, czy do jakiejś innej, czy do azjatyckiej 00:09:50.960 --> 00:09:51.340 nawet. 00:09:51.500 --> 00:09:54.200 Chociaż to znowu jest wielkie pole do dyskusji nad tym, jaka 00:09:54.210 --> 00:09:55.930 to jest kuchnia, która azjatycka kuchnia? 00:09:55.940 --> 00:09:59.550 Ale, różne możliwości są, więc chętnie oczywiście że idę dla odmiany. 00:09:59.560 --> 00:10:03.430 Pewnie, że tak. Natomiast kuchnia tak na dobrą sprawę taka 00:10:03.440 --> 00:10:06.450 nasza codzienna, bo to są wyjścia nie na codzień do restauracji, 00:10:06.460 --> 00:10:08.530 tylko raz na jakiś czas pójdziemy sobie, to możemy sobie pójść 00:10:08.540 --> 00:10:09.940 do jakiejś takiej etnicznej restauracji. 00:10:09.950 --> 00:10:12.880 Pewnie że tak, trochę odmiany, ale nie możemy żyć 00:10:12.890 --> 00:10:14.230 ciągłą odmianą. 00:10:14.240 --> 00:10:17.410 Nie możemy żyć cały czas jakąś kuchnią, gdzieś różnych zakątków 00:10:17.420 --> 00:10:20.570 Azji, zakątków Hiszpanii czy zakątków Włoch, a w Polsce 00:10:20.580 --> 00:10:22.470 pójść na kebab i powiedzieć sobie: "To jest nasza Polska kuchnia". 00:10:22.520 --> 00:10:24.290 Bo, taka przecież nie jest. 00:10:24.320 --> 00:10:27.210 Zatem musi być związana z miejscem, z którego pochodzi, z którego 00:10:27.220 --> 00:10:28.030 się wywodzi, 00:10:28.660 --> 00:10:32.710 składniki z którego się wywodzą tej kuchni, czy receptura, czy techniki 00:10:32.720 --> 00:10:36.370 przygotowywania. Najprostsza kapusta kiszona przecież 00:10:36.380 --> 00:10:40.570 inaczej smakuje tu, inaczej smakuje ówdzie. Zwykłe pierogi też 00:10:40.580 --> 00:10:43.220 inaczej smakują w jednym domu, a inaczej smakują w innym domu. 00:10:43.230 --> 00:10:44.830 Są niuanse... Pan w ogóle lubi podróże kulinarne? 00:10:44.960 --> 00:10:48.430 Lubię, tak. Dlatego właśnie że w tych miejscach... 00:10:48.540 --> 00:10:50.330 nie jade tam zjeść sobie azjatyckiej kuchni, 00:10:50.340 --> 00:10:52.990 na przykład, jak jestem w Piemoncie, tylko szukam czegoś 00:10:53.000 --> 00:10:53.390 co będzie 00:10:53.770 --> 00:10:56.570 z Roero, czy z Langhe. Miejscowe wino, jeszcze jak to będzie wino 00:10:56.580 --> 00:10:59.830 o którym wiem skąd pochodzi, kto je wytworzył, w jakich warunkach 00:10:59.860 --> 00:11:02.010 miało miejsce ten cały proces. 00:11:02.020 --> 00:11:04.630 To tym chętniej po to sięgam, po to właśnie jadę żeby 00:11:04.640 --> 00:11:07.790 żeby tego spróbować. Tam też są chińskie jakieś knajpki, 00:11:07.800 --> 00:11:09.870 ale przecież tam do tamtych się nie chodzi. 00:11:09.940 --> 00:11:13.710 Przed nami są Święta Bożego Narodzenia. Co ciekawego 00:11:13.720 --> 00:11:18.050 jadali nasi przodkowie, nawet tutaj w naszym regionie 00:11:18.130 --> 00:11:21.490 w Święta Bożego Narodzenia? Jedli coś, czego my na przykład 00:11:21.500 --> 00:11:23.610 już zupełnie nie znamy? Zależy, którzy przodkowie. 00:11:23.690 --> 00:11:27.320 Bo, bardzo dawni przodkowie, oni nie mieli Świąt Bożego Narodzenia. 00:11:27.590 --> 00:11:30.600 To oni mieli zupełnie inne święta i zupełnie inaczej to wtedy wyglądało. To, mówmy o tych 00:11:30.610 --> 00:11:31.360 co mieli Święta Bożego Narodzenia. 00:11:31.370 --> 00:11:34.660 Zatem ci, którzy mieli Święta Bożego 00:11:34.670 --> 00:11:36.300 Narodzenia, to bardzo często jedli 00:11:36.310 --> 00:11:39.000 to co jedli przodkowie, którzy nie mieli Świąt Bożego Narodzenia. 00:11:39.010 --> 00:11:40.000 Niestety, tak to wygląda. 00:11:40.010 --> 00:11:43.540 Tak to z kuchnią jest. Kuchnia, jest na tak silna, na tyle silne 00:11:43.550 --> 00:11:48.120 są tradycje kulinarne i może być kuchenne i ten szacunek 00:11:48.130 --> 00:11:51.280 do tradycji jest tak silny, tak wyraźny, że my widzimy dzisiaj 00:11:51.370 --> 00:11:53.880 właśnie w potrawach świątecznych, szczególnie wigilijnych 00:11:54.100 --> 00:11:57.350 potrawach, widzimy obraz tradycji bardzo, bardzo dawnych, 00:11:57.360 --> 00:11:59.070 o której sami nie wiemy nic. 00:11:59.100 --> 00:12:02.330 Tak, na przykład niektórzy nie są katolikami 00:12:02.400 --> 00:12:07.390 nie poszczą, a często mają taką wigilię jakby pościli, prawda? 00:12:07.400 --> 00:12:09.640 Na przykład to jest silniejsza tradycja. 00:12:09.760 --> 00:12:13.630 Myślę, że tradycja postu pewnie też się w to wpisuje, ale 00:12:13.640 --> 00:12:16.310 posty są właściwie... nie, posty są nasze katolickie, 00:12:16.320 --> 00:12:20.470 my lubimy posty, jako katolicy uwielbiamy... Dobrze, co jadają? Po prostu my musimy 00:12:20.480 --> 00:12:24.170 się tak najeść, że gdybyśmy nie mieli postów, to byśmy wszyscy pękli 00:12:24.180 --> 00:12:26.370 chyba. Zatem, te posty były 00:12:26.430 --> 00:12:29.400 nie tak jeszcze dawno, posty były zasadniczo przez ponad sto, 00:12:29.430 --> 00:12:30.810 blisko dwieście dni w roku. 00:12:30.820 --> 00:12:33.730 Tyle było postów i do tego stopnia dochodziło, bo już jakby 00:12:33.740 --> 00:12:36.770 mówili "Słuchajcie my wszyscy jesteśmy już tacy, że 00:12:36.780 --> 00:12:40.480 my nie możemy, my musimy trochę więcej zapościć". Więc, wymyślano 00:12:40.490 --> 00:12:43.650 co zrobić, żeby posty obejść, tak żeby zrobić coś takiego, że to 00:12:43.660 --> 00:12:46.430 chociaż przypomina takie... może tego bobra zjemy ogon. 00:12:47.110 --> 00:12:49.720 Takie mięsko, bo to jest przecież w wodzie, to jest 00:12:49.730 --> 00:12:50.620 ryba, prawda? 00:12:50.650 --> 00:12:53.660 Jedzono, natomiast jeszcze wracając do pytania o 00:12:53.670 --> 00:12:57.070 te potrawy świąteczne. Co jadano? Otóż jadano, co my jadamy, zwróćmy 00:12:57.080 --> 00:12:59.600 uwagę na to co my dzisiaj jadamy. To co ja jadam, to pewnie wszyscy 00:12:59.610 --> 00:13:03.200 z Państwa jadają. Potrawy wigilijne, bo to u nas są głównie 00:13:03.210 --> 00:13:05.740 Święta, bo święto pierwsze, już tam następne, to są takie, 00:13:05.750 --> 00:13:07.820 umówmy się jakaś pieczeń... to każdy robi co tak sobie 00:13:07.830 --> 00:13:12.940 chce, ale w wigilię w Polsce jest bardzo taki, jakby bardzo skoncentrowana 00:13:12.950 --> 00:13:16.770 jest ta tradycja wigilijna, jeśli chodzi o stół. 00:13:17.570 --> 00:13:23.180 Potrawy z grzybami, z makiem, właśnie bezmięsne, takie są i jeżeli 00:13:23.190 --> 00:13:26.820 zapytamy się. Dlaczego akurat są z grzybami? Albo dlaczego 00:13:26.830 --> 00:13:27.770 akurat są z makiem? 00:13:28.550 --> 00:13:30.120 Ktoś powie, no bo to nie jest mięsne. 00:13:30.260 --> 00:13:32.540 No tak, ale na przykład marchew też nie jest mięsna, ale z marchwi 00:13:32.550 --> 00:13:34.900 to nie mamy potrawy, z ogórków kiszonych, też nie są mięsne. 00:13:35.450 --> 00:13:36.130 Dlaczego zatem? 00:13:36.820 --> 00:13:42.530 Otóż dlatego, że zarówno grzyby jak i mak to były dawno, dawno 00:13:42.540 --> 00:13:46.290 dawno temu substancje, które pozwalały wejść w kontakt ze światem 00:13:46.330 --> 00:13:47.110 zewnętrznym. 00:13:47.780 --> 00:13:51.130 A ponieważ to święto kiedyś, dawno temu to było święto takiej 00:13:51.140 --> 00:13:54.230 zmarłych i światła, bo to najkrótszy dzień w roku, 00:13:54.240 --> 00:13:55.910 najdłuższa noc. To jak jest najdłuższa noc, 00:13:55.920 --> 00:13:58.320 to można wtedy rzeczywiście się połączyć ze wszystkimi, bo 00:13:58.330 --> 00:14:01.690 to dużo czasu i jeśli jest tylko odpowiedni środek 00:14:02.020 --> 00:14:06.410 albo osoba medium, też może być, to się może przez nią tak połączyć 00:14:06.420 --> 00:14:07.950 właśnie i najlepsze były grzyby 00:14:08.010 --> 00:14:09.610 I najlepszy był mak do tego. Afrodyzjaki. 00:14:09.620 --> 00:14:13.760 Oczywiście nie pieczarki, ani nawet nie prawdziwki, tylko inne grzyby. 00:14:13.770 --> 00:14:16.100 Kiedyś była inna świadomość tego, co jest w lesie i co można 00:14:16.110 --> 00:14:16.460 zbierać. 00:14:16.470 --> 00:14:17.780 Co jest jadalne, co jest 00:14:18.480 --> 00:14:21.230 niejadalne, ale nie trujące i co jest trujące i to niejadalne, 00:14:21.810 --> 00:14:22.550 ale nie trujące, 00:14:22.560 --> 00:14:23.610 to właśnie był ten segment 00:14:23.780 --> 00:14:27.690 i te były wykorzystywane, a mak kiedyś też był taki, 00:14:27.920 --> 00:14:30.450 do niedawna przecież jeszcze był, że wiele osób tam sobie jakiś 00:14:30.460 --> 00:14:33.870 robiło z tego napary i tam przenosiło się nawet nie w wigilię, 00:14:34.180 --> 00:14:37.230 a to właśnie było na takie święta przeznaczone i my to jemy i nawet 00:14:37.240 --> 00:14:41.510 nie wiemy dlaczego, ale zjadamy. Tak silna jest potęga tradycji 00:14:41.520 --> 00:14:43.650 i szacunek dla tradycji. Tak silna, że my do dzisiaj jemy rzeczy, 00:14:43.660 --> 00:14:46.710 które nie są absolutnie związane ze Świętami Bożego Narodzenia, 00:14:46.720 --> 00:14:48.400 tylko z poprzednimi świętami, które były przed nimi 00:14:48.490 --> 00:14:48.940 w tym czasie. 00:14:49.610 --> 00:14:53.140 A mówimy, to jest wina potrawa. A Pan ma jakieś takie pokazowe 00:14:53.150 --> 00:14:55.790 dania świąteczne, które Pan wykonuje na te święta? 00:14:57.340 --> 00:14:59.210 Dobre muszą być, dobre. 00:14:59.220 --> 00:15:00.560 Jedno z nich... to jest tak, 00:15:00.570 --> 00:15:03.730 jeśli Pani pyta regionalne, nasze tutaj kaszubskie, powiedzmy 00:15:03.740 --> 00:15:06.690 czy nawet kociewskie trochę można dalej wyjść... Jest 00:15:06.700 --> 00:15:08.390 taki śledź po kaszubsku, 00:15:08.940 --> 00:15:12.210 który właściwie może być dostępny... on chyba jest dostępny 00:15:12.220 --> 00:15:14.440 właściwie w handlu wszędzie, tam gdzie są ryby, tam przeważnie 00:15:14.450 --> 00:15:14.960 jest taki śledź. 00:15:14.970 --> 00:15:17.590 On wygląda... to jest taki rolmops, czyli filet śledziowy bez skóry, 00:15:17.600 --> 00:15:21.540 w środku jest nadzienie z cebuli duszonej i dodaje się 00:15:21.580 --> 00:15:24.760 papryki, czy czegoś takiego i to jest w oleju i to nawet można powiedzieć, 00:15:24.770 --> 00:15:27.110 że jest do zjedzenia. Jeśli tam nie ma słodzika tylko może być 00:15:27.120 --> 00:15:30.970 cukier, jeśli tam jest dobry olej to można zjeść. Natomiast, 00:15:30.980 --> 00:15:34.030 tak naprawdę ten dobry kaszubski... bo w sumie czemu to jest kaszubski? 00:15:34.040 --> 00:15:36.930 Czemu ser z cebulą ma być kaszubski? On jest uproszczony 00:15:36.940 --> 00:15:39.770 jak wiele potraw, które są dostępne dzisiaj są bardzo uproszczone, 00:15:39.780 --> 00:15:43.110 tak samo to. Kaszubski, to jest taki, gdzie będą elementy też 00:15:43.120 --> 00:15:46.830 takie tego lokalnego kolorytu, czyli jeśli mamy śledzia 00:15:46.840 --> 00:15:50.370 to ten gąszcz, w którym on jest, niech on będzie na zewnątrz, 00:15:50.380 --> 00:15:53.250 a nie w środku, niech będzie go więcej, bo on jest dobry. To 00:15:53.260 --> 00:15:56.890 jest cebula duszona do momentu, kiedy zachodzą reakcje 00:15:56.900 --> 00:15:59.070 Maillarda, czyli ona jest taka bursztynowo brązowa, 00:15:59.190 --> 00:16:02.200 czujemy zapach karmelu, do takiego momentu, jest mięciutka i 00:16:02.210 --> 00:16:04.160 robi się słodko-gorzka. 00:16:04.550 --> 00:16:08.530 Mamy już słodycz, mamy już gorzki akcent, dwa smaki podstawowe. 00:16:09.070 --> 00:16:11.940 Dodajemy kiszonego ogórka w kosteczkę i mamy akcent kwaśny, 00:16:11.970 --> 00:16:15.230 czyli kolejny smak. Dodajemy 00:16:15.290 --> 00:16:19.450 pomidory, powiedzmy jakiś tam przetarte, czy to jest koncentrat, 00:16:19.460 --> 00:16:21.950 czy jakaś passata, czy inna forma pomidora, pomidory 00:16:21.960 --> 00:16:26.860 w każdym razie mamy. A smak umami, czyli ten piąty smak... Sól wiadomo 00:16:26.870 --> 00:16:29.330 pochodzi od ogórków, pochodzi od samych śledzi i od soli, którą 00:16:29.340 --> 00:16:31.410 się soli to wszystko. 00:16:31.420 --> 00:16:34.730 No i ten gąszcz w którym jest ta duszona cebula, są te pomidory, 00:16:34.740 --> 00:16:38.870 jest ten ogórek kiszony ubogacamy teraz jeszcze grzybami leśnymi, 00:16:39.340 --> 00:16:42.270 więc akcent taki mięsistości. Znowu dodajemy umami, ale 00:16:42.280 --> 00:16:45.450 też ziemistości, akcent ziemi, ten smak ziemi, taki 00:16:45.510 --> 00:16:48.320 umowny oczywiście już nie podstawowy, tylko umowny smak ziemi, 00:16:48.380 --> 00:16:50.860 charakterystyczny dla polskich różnych kuchni, 00:16:50.870 --> 00:16:52.540 to jest właśnie taki. 00:16:52.550 --> 00:16:55.190 Co jeszcze może być? Śliwka suszona, wędzona. 00:16:55.910 --> 00:16:58.140 Nadaje ten właśnie klimat wędzarniczy i mamy wszystko. 00:16:58.150 --> 00:16:59.520 Mamy nasze polskie smaki, 00:16:59.530 --> 00:17:02.000 jeśli mówimy o polskiej kuchni właśnie, to jest ilustracja. Czym 00:17:02.010 --> 00:17:03.230 jest Polska kuchnia? 00:17:03.240 --> 00:17:06.820 Otóż to są właśnie te smaki, takie charakterystyczne, 00:17:06.830 --> 00:17:08.420 czyli słodko-kwaśny, 00:17:08.600 --> 00:17:09.000 00:17:09.010 --> 00:17:11.360 zalewy które robimy, są słodko-kwaśne czy do śledzi, czy do 00:17:11.370 --> 00:17:13.980 ogórków, czy do przetworów, różnego rodzaju słodko-kwaśne to 00:17:13.990 --> 00:17:17.560 jest nasz taka Polska charakterystyka. Korzenne, liść 00:17:17.570 --> 00:17:22.400 laurowy, ziele angielskie, to na przykład. Ziemi aromat, 00:17:22.410 --> 00:17:25.700 taki leśny, na przykład grzyby oczywiście leśne 00:17:26.480 --> 00:17:30.010 i aromat wędzarniczy, czyli wędzenie, śliwka suszona, która 00:17:30.020 --> 00:17:30.960 jest podwędzana, 00:17:31.170 --> 00:17:33.620 to daje też ten akurat ten aromat. 00:17:33.630 --> 00:17:36.450 To są te smaki polskiej kuchni, które są zamknięte właśnie 00:17:36.460 --> 00:17:39.030 w tym daniu i to danie zajmuje trochę czasu, bo czas zrobić sobie 00:17:39.040 --> 00:17:42.020 ten gąszcz cebuli, to jest trochę, bo trzeba to udusić, wszystko 00:17:42.030 --> 00:17:44.840 ładnie... trzeba zamordować śledzia, bo trzeba śledzia wziąć 00:17:44.850 --> 00:17:49.110 ze skórą, zdjąć z niego skórę, wyjąć ości, słodko-kwaśną 00:17:49.120 --> 00:17:51.710 zalewę z cebulką, zamarynować przez jakieś dwa powiedzmy dni. 00:17:51.960 --> 00:17:55.150 Wyjąć, potem pokroić go w kawałki, włożyć do tego gąszczu i znowu 00:17:55.160 --> 00:17:57.600 dwa czy trzy dni musimy poczekać żeby się ten gąszcz z tym śledziem 00:17:57.610 --> 00:18:00.110 przegryzł. Smaki śledzia przechodzą do tego gąszczu, gąszcz 00:18:00.120 --> 00:18:04.650 do śledzia... Zrobiłam się głodna. I jest pycha danie. Bez tego nie ma Świąt? 00:18:04.940 --> 00:18:05.520 Są. 00:18:05.550 --> 00:18:08.510 Zwłaszcza, że jeśli ktoś w końcu zje i tego nie ma, ale jak 00:18:08.520 --> 00:18:09.870 zostaje ten gąszcz 00:18:09.880 --> 00:18:12.990 to wszystkie jakieś tam karpie, smażone jakieś dorsze i tak dalej... 00:18:13.000 --> 00:18:16.590 do tego się wkłada i po Świętach na Sylwestra to, to jest 00:18:16.600 --> 00:18:18.410 taka przekąska. 00:18:18.420 --> 00:18:22.320 Skąd jest ta moda w ogóle na jedzenie, na pokazywanie jedzenia, 00:18:22.330 --> 00:18:25.890 na programy o jedzeniu, na mówienie o jedzeniu. 00:18:26.070 --> 00:18:26.530 To jest, 00:18:26.630 --> 00:18:27.900 taka 00:18:27.910 --> 00:18:30.520 naturalna kolej, że to przyszło gdzieś tam zza granicy? Czy 00:18:30.530 --> 00:18:35.460 myśmy zaczęli po prostu odkrywać, że mamy też w Polsce i ludzi 00:18:35.470 --> 00:18:40.040 i sporo właśnie też takiego potencjału? To jest chyba taka 00:18:40.050 --> 00:18:43.520 troszeczkę reakcja powiedziałbym zwrotna może, albo jakaś 00:18:43.530 --> 00:18:46.720 kontrakcja do globalizacji. To znaczy, o ile jeszcze pięćdziesiąt 00:18:46.730 --> 00:18:50.320 lat temu wszystko było oczywiste. Oczywiste było to że, produkty 00:18:50.330 --> 00:18:53.040 są w miarę lokalne i regionalne, bo nikomu się nie opłacało 00:18:53.050 --> 00:18:55.740 zwozić nie wiadomo skąd surowców, przetwarzać jeszcze gdzie 00:18:55.750 --> 00:18:58.650 indziej, potem tu przywieźć, a teraz tak to właśnie wygląda. Czyli 00:18:58.660 --> 00:19:01.310 zbieramy surowiec, niech to będzie wieprzowina na przykład, 00:19:01.320 --> 00:19:03.840 po całej Europie gdzieś tam powiedzmy, albo z Dani sobie sprowadzimy 00:19:03.850 --> 00:19:07.230 jakieś mrożone tusze czy półmrożone. Przywozimy go, powiedzmy 00:19:07.240 --> 00:19:07.730 do Polski. 00:19:07.740 --> 00:19:10.210 Tu robimy przetwór, potem wywozimy do Niemiec, tam się sprzedaje, 00:19:10.440 --> 00:19:13.110 a potem jeszcze oni nam wysyłają kawałki też i my też robimy z tego 00:19:13.120 --> 00:19:16.420 na przykład coś i mamy taką wędrówkę produktu po świecie i właściwie 00:19:16.430 --> 00:19:17.580 nie wiadomo skąd. Ślad 00:19:17.590 --> 00:19:21.850 węglowy ma taki ten produkt, ale jest tani i dostępny, wszędzie 00:19:21.860 --> 00:19:24.640 można go kupić, łatwo można go wyprodukować, więc przemysł chętnie 00:19:24.650 --> 00:19:26.390 go do obrotu wprowadza. 00:19:27.170 --> 00:19:32.130 Jest on bezpieczny, bo sypniemy tu tego, tu tego, tu tego jest tak odkażony 00:19:32.370 --> 00:19:36.660 jak nie jeden z nas na pasterce. Przebadany. Właśnie, przebadany. 00:19:36.670 --> 00:19:40.190 Więc mamy żywność która jest bardzo, bardzo mocno wysterylizowana, anonimowa 00:19:40.200 --> 00:19:42.550 i sterylna. Czyli nie wiemy skąd jest, 00:19:42.790 --> 00:19:44.820 jest bezpieczna, bo jest bardzo, mocno sterylna. 00:19:44.830 --> 00:19:47.620 Tylko że te wszystkie środki, które są w tej żywności różnego 00:19:47.630 --> 00:19:50.580 rodzaju, jeśli my cały czas zjadamy żywność, która jest taka 00:19:50.590 --> 00:19:53.760 sterylna i wysterylizowana, to my też się tak zrobimy i nasze 00:19:53.850 --> 00:19:57.040 wnętrza, trzewia gdzie jest bioróżnorodność, też się robią takie 00:19:57.050 --> 00:19:57.690 właśnie jałowe. 00:19:57.940 --> 00:20:01.540 Sięgamy po suplementy, idziemy tam do lekarza. 00:20:01.550 --> 00:20:05.690 Dobra, ale to poszukiwanie czegoś nowego, czegoś ciekawszego. Więc właśnie poszukując 00:20:05.700 --> 00:20:07.970 tego nowego, ciekawszego. Wiadomo, że podróżujemy, że chcemy 00:20:07.980 --> 00:20:10.750 szukać czegoś innego niż jest wokół nas. Czegoś prawdziwego 00:20:10.790 --> 00:20:13.010 tego o czym pamiętamy, ale nie możemy znaleźć. 00:20:13.020 --> 00:20:13.570 Szukamy tego. 00:20:14.020 --> 00:20:16.380 To z jednej strony jest taka ciekawostka, bo my sobie znajdujemy 00:20:16.390 --> 00:20:19.510 jest: "Ale fajne", ale z drugiej strony też to jest element tego 00:20:19.640 --> 00:20:23.110 taki prozdrowotny, taki proklimatyczny nawet. Dlatego, 00:20:23.120 --> 00:20:26.370 że jeżeli my na przykład poszukamy sobie wyrobu, niech to będzie 00:20:26.380 --> 00:20:28.010 jakaś kiełbaska, czy wędzonka, czy ser 00:20:28.330 --> 00:20:32.800 które powstaje niedaleko nas, który powstaje z mięsa 00:20:32.810 --> 00:20:35.740 pasącego się tutaj na trawie niedaleko. Ta krówka, pamiętam. Ta krówka właśnie, 00:20:35.750 --> 00:20:37.300 wiemy co jemy, mniej więcej krówka 00:20:37.310 --> 00:20:38.500 i wiemy, że odpoczywa. 00:20:38.960 --> 00:20:41.660 Wiemy jak ona żyła, że ma dobre warunki, że nie jest na klepisku 00:20:41.670 --> 00:20:42.170 betonowym. 00:20:42.180 --> 00:20:45.190 Zamknięta, ściśnięta, tylko sobie siedzi, a tylko noc spędza 00:20:45.200 --> 00:20:46.580 w zamknięciu, żeby nie było jej zimno. 00:20:46.930 --> 00:20:49.900 Jeśli my to wszystko wiemy: Co ta krowa jadła I w jaki sposób 00:20:49.910 --> 00:20:54.460 ona żyła. To mamy produkt, który powstaje 00:20:54.470 --> 00:20:55.130 niedaleko nas 00:20:55.830 --> 00:20:58.620 i ma też wpływ nasz wybór konsumencki, bo kupujemy go, 00:20:58.630 --> 00:21:00.560 jemy go, na to co dzieje się wokół nas. 00:21:00.810 --> 00:21:04.480 Ta krowa konkretna z przykładu właśnie, która sobie 00:21:04.490 --> 00:21:04.980 pogryza trawe. 00:21:04.990 --> 00:21:07.900 Ona powoduje, że odrasta łąka, jeśli odrasta łąka to, ta łąka 00:21:07.910 --> 00:21:10.640 ma zwiększoną zdolność do absorpcji dwutlenku węgla, czyli 00:21:10.950 --> 00:21:12.380 magazynowania węgla w korzeniach. 00:21:12.650 --> 00:21:15.200 Potężna zdolność łąk, ale czy ktoś musi ją skubać? 00:21:15.430 --> 00:21:19.060 Też nawiezie tą łąkę, tworzy się bioróżnorodność. 00:21:19.070 --> 00:21:22.400 Więc, widzi Pani poprawia się gospodarka wodna, więc wybierając 00:21:22.410 --> 00:21:25.580 takie produkty lokalne wspieramy nasze otoczenie. 00:21:25.790 --> 00:21:29.550 Zdrowie i klimat. Czyli w interesie wszystkich jest żeby tak robić. 00:21:29.850 --> 00:21:30.470 Bardzo serdecznie 00:21:30.480 --> 00:21:34.010 dziękuję za tę rozmowę. Przed świętami wszystkim Państwu życzymy, 00:21:34.020 --> 00:21:38.270 żebyście dobrze, zdrowo i autentycznie jedli i wszystkiego 00:21:38.280 --> 00:21:39.290 dobrego na Święta. 00:21:39.500 --> 00:21:44.980 Panu i naszym wszystkim widzom życzymy. Do zobaczenia i do 00:21:44.990 --> 00:21:45.430 usłyszenia. 00:21:52.160 --> 00:21:54.080 Jeden.