WEBVTT 00:00:27.230 --> 00:00:29.780 Dzień dobry, nazywam się Beata Stawicka. 00:00:30.450 --> 00:00:34.400 Dzisiaj spotkałam się z państwem, żeby razem pomyśleć o naszych 00:00:34.410 --> 00:00:38.200 dzieciach i o młodzieży. Na co dzień jestem psychoterapeutą 00:00:38.210 --> 00:00:41.210 i współpracuje od pięciu lat z Fundacją Oparcia Społecznego 00:00:41.220 --> 00:00:42.340 Aleksandry Fosa. 00:00:42.640 --> 00:00:46.140 Jestem tam również dyrektorem podmiotu leczniczego poradni 00:00:46.150 --> 00:00:48.280 psychologicznych dla dzieci i młodzieży. 00:00:49.130 --> 00:00:53.200 Moje wystąpienie dzisiaj pod tytułem, co dzieje się z tymi dziećmi, 00:00:53.850 --> 00:00:55.300 z czym się zmagają? 00:00:55.350 --> 00:00:57.580 Na co zwracać uwagę, jak reagować? 00:00:58.030 --> 00:01:02.210 To wystąpienie takie w formie wspólnej refleksji, zastanowienia 00:01:02.220 --> 00:01:06.150 się rozejrzenia się wokół, co się właśnie dzieje z naszymi dziećmi. 00:01:06.880 --> 00:01:08.010 Skąd ten tytuł? 00:01:08.450 --> 00:01:13.390 Ten tytuł właściwie pojawił się w mojej głowie podczas czytania 00:01:13.400 --> 00:01:17.460 fachowej literatury, psychologicznej fachowej literatury 00:01:17.640 --> 00:01:23.470 brytyjskiej kliniki Tavistock, gdzie właśnie specjaliści 00:01:23.480 --> 00:01:27.250 zastanawiają się, co się dzieje z tymi dziećmi w kontekście 00:01:27.720 --> 00:01:28.130 00:01:28.200 --> 00:01:30.420 odziców, ich rodzin i całego systemu. 00:01:31.150 --> 00:01:35.600 Do takiego tytułu również skłoniła mnie historia pewnego siedemnastolatka, 00:01:36.060 --> 00:01:40.180 który próbował ze swoimi kolegami, z koleżankami wyjechać na 00:01:40.190 --> 00:01:45.220 wycieczkę szkolną, ale jakoś to nie mogło się powieść. Z jakiś 00:01:45.230 --> 00:01:45.780 przyczyn 00:01:45.790 --> 00:01:48.940 młodzież nie chciała uczestniczyć w takiej wycieczce. 00:01:49.280 --> 00:01:53.400 Zaczęłam się zastanawiać, co się dzieje z tymi dziećmi, dlaczego 00:01:53.410 --> 00:01:58.020 tak reagują, ale też się zaczęłam zastanawiać, jaki my mamy 00:01:58.030 --> 00:01:58.930 na to wpływ. 00:02:00.210 --> 00:02:05.390 I w tym wystąpieniu podejmuję taką próbę zastanowienia się 00:02:05.400 --> 00:02:07.640 nad obecną sytuacją dzieci. 00:02:08.640 --> 00:02:11.820 I chciałabym się z państwem podzielić moimi przemyśleniami, 00:02:11.830 --> 00:02:13.380 wiedzą i doświadczeniem. 00:02:15.300 --> 00:02:19.010 Zanim dotrzemy do konkluzji, potrzebuję właściwie zacząć 00:02:19.020 --> 00:02:24.160 od początku, czyli od momentu, kiedy nie ma słów, tam, gdzie nie 00:02:24.170 --> 00:02:27.370 ma słów, to jest moment, w którym rodzi się dziecko. 00:02:28.210 --> 00:02:32.870 Każde dziecko rodzi się z potencjałem, z genami, z układem nerwowym, 00:02:33.150 --> 00:02:38.880 ale wiedzę o sobie, o innych, o świecie zdobywa od dorosłych. 00:02:40.750 --> 00:02:46.620 Dzieci czują od urodzenia, obserwują nas i najpierw to 00:02:46.630 --> 00:02:52.360 się dzieje z poziomu ciała dziecka, które później pamięta 00:02:52.370 --> 00:02:56.200 przez całe życie, czego doznało od pierwszych dni swojego życia. 00:02:57.030 --> 00:03:03.120 Dziecko dysponuje zmysłami jak dotyk, węch i skóra, 00:03:03.130 --> 00:03:06.920 która jest dotykana przez rodzica, jest takim kanałem informacji 00:03:06.930 --> 00:03:11.170 na ten temat, jak jest traktowane. Uścisk dziecka, 00:03:11.180 --> 00:03:16.360 uścisk dorosłego, obejmowanie czułe przez tego dorosłego 00:03:16.370 --> 00:03:17.620 rodzica, opiekuna. 00:03:17.970 --> 00:03:22.510 To jest informacja dla młodego człowieka i bodziec do rozwoju. 00:03:23.300 --> 00:03:28.850 W ramionach matki lub ojca, gdzie jest ciepło, bezpiecznie rozluźniają 00:03:28.860 --> 00:03:33.670 się mięśnie dziecka, pogłębia się jego oddech i dochodzi do 00:03:33.680 --> 00:03:35.710 takiej synchronizacji z rodzicem. 00:03:36.410 --> 00:03:40.650 To jest ten moment, w którym właśnie od nas dzieci otrzymują 00:03:40.660 --> 00:03:42.690 pierwsze informacje na swój temat. 00:03:44.520 --> 00:03:49.120 Dziecko zaczyna również w pewnym momencie obserwować wokół 00:03:49.190 --> 00:03:55.080 otoczenie, dysponując swoim zmysłem wzroku i w wieku poniemowlęcym 00:03:55.170 --> 00:03:59.660 dziecko szuka takich bezpośrednich wskazówek co do jego zachowania 00:03:59.710 --> 00:04:04.300 na twarzy rodziców, na twarzy matki i ojca. 00:04:05.410 --> 00:04:08.520 Uczony Short twierdzi, że najistotniejszym 00:04:08.590 --> 00:04:12.530 Czym bodźcem do rozwoju każdego człowieka i do rozwoju społecznie 00:04:12.540 --> 00:04:15.750 dojrzałego emocjonalnie człowieka, inteligentnego 00:04:15.760 --> 00:04:18.290 mózgu są właśnie pozytywne spojrzenia. 00:04:19.190 --> 00:04:23.750 To jest ten czas, w którym dajemy dzieciom naszym komunikat, 00:04:24.250 --> 00:04:30.590 jakie mamy o nich myśli, jak planujemy ich przyszłość, co chcielibyśmy, 00:04:30.600 --> 00:04:33.990 żeby było najlepszego w ich życiu, najlepszego co by się im 00:04:34.000 --> 00:04:38.110 przydarzyło i jaką w ogóle możemy im zaproponować perspektywę. 00:04:38.880 --> 00:04:41.330 Potem dopiero zaczynają się słowa. 00:04:41.900 --> 00:04:46.010 Najpierw cały komunikat dociera do dziecka poprzez skórę, 00:04:46.260 --> 00:04:51.810 słuch, wzrok i czułe spojrzenie rodzica, bądź rodzica, który 00:04:51.820 --> 00:04:55.680 jest pełen niepokoju, zdenerwowania, bo się zastanawia, czy 00:04:55.690 --> 00:04:57.020 jest dobrym rodzicem. 00:05:00.370 --> 00:05:05.570 Bardzo znany psychiatra, pediatra i psychoterapeuta Donald 00:05:05.580 --> 00:05:08.380 Winnicott powiedział, że wystarczy być 00:05:08.630 --> 00:05:12.680 dobrym rodzicem, wystarczająco dobrym rodzicem. 00:05:13.260 --> 00:05:17.140 Bycie rodzicem jest niezwykle trudnym zadaniem. 00:05:18.030 --> 00:05:21.790 Nieprzygotowani jesteśmy do tego zadania w żadnych specjalnych 00:05:21.800 --> 00:05:23.240 kursach i szkołach. 00:05:23.360 --> 00:05:27.070 To jest coś, co się tworzy w nas w momencie, kiedy pojawia się 00:05:27.080 --> 00:05:28.170 na świecie dziecko. 00:05:29.450 --> 00:05:35.290 I jesteśmy wtedy pełni niepokoju, czy to, jak się zajmujemy 00:05:35.300 --> 00:05:40.620 dzieckiem jest prawidłowe, ale mamy prawo do tego, żeby być 00:05:40.630 --> 00:05:45.840 rodzicem, który się zastanawia, który próbuje różnych sposobów, 00:05:46.250 --> 00:05:51.970 który bada, co jest dobre dla dziecka i bierze pod uwagę, że 00:05:51.980 --> 00:05:54.350 dziecko jest odrębną istotą. 00:05:54.760 --> 00:05:58.510 Na początku dziecko jest całkowicie zależne od rodzica, ale 00:05:58.520 --> 00:06:02.320 potem z biegiem czasu, kiedy zaczyna zdobywać świat poprzez 00:06:02.330 --> 00:06:05.010 ruch, staje się odrębną istotą. 00:06:05.260 --> 00:06:07.390 Jesteśmy za nie odpowiedzialni. 00:06:07.870 --> 00:06:08.940 Za to dziecko, 00:06:10.140 --> 00:06:15.880 ale ono też wybiera swoje sposoby tego, jak chce funkcjonować 00:06:15.890 --> 00:06:18.640 w naszym otoczeniu, w środowisku i w rodzinie. 00:06:19.130 --> 00:06:23.400 My jesteśmy od tego, żeby dbać o to, żeby to były bezpieczne warunki 00:06:23.410 --> 00:06:25.520 dla naszego dziecka do jego rozwoju. 00:06:27.950 --> 00:06:33.600 Każdy z nas i każde dziecko, które pojawia się na świecie, otrzymuje 00:06:33.610 --> 00:06:36.700 od swoich rodziców, opiekunów, najbliższych, 00:06:36.950 --> 00:06:42.020 tak zwany spadek emocjonalny, taki majątek, bogactwo lub mniejsze 00:06:42.030 --> 00:06:42.920 wyposażenie. 00:06:43.630 --> 00:06:48.280 W związku z tym, że każdy z nas kiedyś był dzieckiem, każdy z nas 00:06:48.290 --> 00:06:52.140 kiedyś miał swoich rodziców i od nich otrzymał właśnie taki 00:06:52.150 --> 00:06:52.940 spadek. 00:06:52.990 --> 00:06:56.420 My ten spadek przekazujemy swoim dzieciom. 00:06:57.420 --> 00:06:59.300 Każde następne pokolenie. 00:06:59.600 --> 00:07:05.480 Każdy z nas próbuje trochę tak naprawić sytuację z naszej 00:07:05.490 --> 00:07:08.800 przeszłości, które nam się wydawały, kiedy byliśmy dziećmi. 00:07:09.420 --> 00:07:13.140 Że one nie powinny mieć miejsca lub powinny inaczej wyglądać 00:07:13.150 --> 00:07:17.480 ze strony rodziców i próbujemy to wprowadzać w życie, kiedy 00:07:17.490 --> 00:07:17.810 00:07:17.950 --> 00:07:19.760 sami stajemy się rodzicami. 00:07:21.280 --> 00:07:26.270 Kreujemy taką rzeczywistość, która opiera się o nasze 00:07:26.280 --> 00:07:30.850 wyobrażenia i jak to powinno być, i co powinniśmy ofiarować naszym 00:07:30.860 --> 00:07:31.570 dzieciom. 00:07:32.620 --> 00:07:38.100 Ale nie zawsze udaje nam się wziąć pod uwagę to, że nasze 00:07:38.110 --> 00:07:42.900 dzieci są odrębnymi istotami i one mają również swoje pomysły, 00:07:43.170 --> 00:07:47.800 również przetwarzają to, co do nich dociera z tego środowiska 00:07:47.810 --> 00:07:52.500 i otoczenia najbliższych osób, na swój własny sposób, który 00:07:52.510 --> 00:07:55.840 niekoniecznie musi być zgodny z naszym sposobem myślenia. 00:07:57.510 --> 00:08:01.280 Musimy też wziąć pod uwagę, że wychowując dzieci 00:08:02.130 --> 00:08:07.480 stykamy się z czymś takim jak nasze osobiste przeżycia, które 00:08:07.490 --> 00:08:09.780 nie zawsze były przyjemne i łatwe. 00:08:09.790 --> 00:08:14.180 One czasami były też trudne, były może nawet naszymi traumami 00:08:14.190 --> 00:08:17.700 życiowymi i one również się pojawiają w tym wyposażeniu, które 00:08:17.710 --> 00:08:19.360 chcemy ofiarować dzieciom. 00:08:19.990 --> 00:08:24.880 Nie zawsze dzieci są gotowe na to, żeby przyjąć to wszystko w 00:08:24.890 --> 00:08:27.820 takiej formie, w jakiej myśmy sobie to wyobrazili. 00:08:28.010 --> 00:08:31.300 Dlatego różnie reagują na to, co my im proponujemy. 00:08:34.070 --> 00:08:39.990 I wtedy, kiedy sposób myślenia tego dziecka i 00:08:40.000 --> 00:08:43.430 przekształcania tej rzeczywistości, która jego dotyka, jest 00:08:43.440 --> 00:08:46.070 odrębna i inna od naszego myślenia. 00:08:46.180 --> 00:08:49.490 Wtedy możemy myśleć o naszych dzieciach, że są niegrzeczne. 00:08:50.890 --> 00:08:55.730 I zachowują się nie w taki sposób, w jaki my byśmy oczekiwali i chcielibyśmy, 00:08:55.740 --> 00:08:59.690 żeby się zachowywały i wtedy zadajemy może sobie takie pytanie, 00:08:59.700 --> 00:09:01.870 dlaczego nasze dziecko jest niegrzeczne? 00:09:02.060 --> 00:09:04.110 Co się dzieje z tym dzieckiem? 00:09:04.300 --> 00:09:06.580 Co się dzieje z tymi dziećmi? 00:09:08.140 --> 00:09:11.840 Przecież ja robię wszystko, co w mojej mocy, żeby ono było szczęśliwe 00:09:11.850 --> 00:09:14.210 i zadowolone, a okazuje się, 00:09:14.820 --> 00:09:18.330 że ono nie chce się zgodzić na to, co ja mu proponuję. 00:09:18.740 --> 00:09:22.030 Oczywiście wszystko, co dotyczy bezpośredniego bezpieczeństwa, 00:09:22.040 --> 00:09:25.730 zdrowia i życia jest bezwzględne i każdy z nas ma swoje takie 00:09:25.740 --> 00:09:30.990 własne normy, dzięki którymi się posługujemy, 00:09:31.000 --> 00:09:32.890 żeby zapewnić to bezpieczeństwo. 00:09:33.240 --> 00:09:38.240 Ale czy bierzemy pod uwagę, że nasze dziecko może chcieć inaczej 00:09:38.250 --> 00:09:41.120 myśleć o tej samej sytuacji, o której my myślimy? 00:09:42.510 --> 00:09:47.460 I wtedy pojawia się coś takiego jak złość, niezadowolenie, 00:09:47.500 --> 00:09:53.050 frustracja, irytacja, to są części, które wszyscy nosimy 00:09:53.060 --> 00:09:53.640 w sobie. 00:09:53.710 --> 00:09:57.940 Tylko one są bardzo nieprzyjemne do wytrzymywania i wymagają 00:09:57.950 --> 00:10:02.880 niezwykle dużego wysiłku, takiego emocjonalnego, żeby sobie 00:10:02.890 --> 00:10:07.140 z tym poradzić i w sobie to tak ułożyć, żeby móc w tym być wszystkim 00:10:07.150 --> 00:10:08.030 spokojnym. 00:10:10.110 --> 00:10:14.780 Wydaje mi się, wracając do mojego tytułu wystąpienia, co się 00:10:14.790 --> 00:10:20.690 dzieje z tymi dziećmi, że to, co w tej chwili jakoś trudno może 00:10:20.700 --> 00:10:21.870 nam 00:10:22.460 --> 00:10:26.860 przy tym jakoś uznać to, że funkcjonuje i istnieje takie części 00:10:26.870 --> 00:10:27.400 w nas. 00:10:27.610 --> 00:10:32.360 To jest właśnie irytacja, niezadowolenie, złość dziecka, 00:10:32.370 --> 00:10:36.100 które może inaczej postrzegać ten cały świat. 00:10:37.120 --> 00:10:40.410 Trudniej oczywiście w ten sposób myśleć o małych dzieciach. 00:10:40.650 --> 00:10:44.540 Łatwiej już pomyśleć o takich już większych dzieciach, dorastających, 00:10:44.550 --> 00:10:49.020 które mają swoje spostrzeżenia i pewnie niewątpliwie niejednokrotnie 00:10:49.160 --> 00:10:52.340 bardzo trafne na temat otaczającej ich rzeczywistości. 00:10:54.610 --> 00:10:59.510 I są takie dwa momenty, które, wydaje się być, mogą dzisiaj mieć 00:10:59.520 --> 00:11:00.750 ogromne znaczenie. 00:11:00.840 --> 00:11:03.810 Dlatego, co się dzieje z naszymi dziećmi? 00:11:04.690 --> 00:11:08.010 Ponieważ ta historia, którą chciałam przywołać na początku 00:11:08.020 --> 00:11:10.770 o siedemnasto latku, który próbował wyjechać na wycieczkę 00:11:10.780 --> 00:11:15.710 z klasą, ale to ciągle było niemożliwe, na pewno ma jakiś związek 00:11:15.720 --> 00:11:20.080 z tym, co przeszliśmy do całkiem niedawna, czyli okresem pandemii, 00:11:20.400 --> 00:11:25.130 która była bardzo trudnym wydarzeniem dla nas wszystkich i 00:11:25.140 --> 00:11:26.530 różnie ją znosiliśmy. 00:11:26.760 --> 00:11:31.050 Widać po młodzieży, że również trudno im było wytrzymać w tym 00:11:31.060 --> 00:11:36.890 czasie, kiedy ten system współpracy, bycia razem załamał 00:11:36.900 --> 00:11:41.710 się i podtrzymał to wyłączenie się, wyizolowanie tych dzieci, 00:11:41.910 --> 00:11:42.980 które z trudnością 00:11:43.050 --> 00:11:46.490 wracają do tej rzeczywistości, którą mamy obecnie. 00:11:47.970 --> 00:11:52.810 Jest znany duński, skandynawski psychoterapeuta, pedagog 00:11:52.820 --> 00:11:58.510 Jesper Juul, który zwraca naszą uwagę na 2 ważne elementy, 00:11:59.150 --> 00:12:04.070 które ważne są, żeby dzisiaj o nich pamiętać i mieć je na uwadze. 00:12:04.530 --> 00:12:08.590 Pozycje jego książki, dwie, są takie, które do tego dotykają tych 00:12:08.600 --> 00:12:09.310 tematów. 00:12:09.540 --> 00:12:12.200 To dotyczy "NIE" z miłości 00:12:12.800 --> 00:12:18.020 i agresja - nowe tabu. Od dziesięciu lat 00:12:18.030 --> 00:12:23.140 na naszym rynku literatury pojawiły się jego pozycje, w których 00:12:23.150 --> 00:12:29.520 on właśnie przybliża nam tematykę tego, jak my współpracujemy 00:12:29.530 --> 00:12:30.460 z dziećmi. 00:12:30.540 --> 00:12:34.900 Czy jesteśmy w stanie wyznaczyć granice tym dzieciom, jasne 00:12:34.910 --> 00:12:39.900 i rzeczowe, i czy możemy uznać, że one również mogą się na coś zgadzać 00:12:39.910 --> 00:12:40.880 lub nie zgadzać? 00:12:44.670 --> 00:12:47.290 Robimy wszystko ostatnio 00:12:47.360 --> 00:12:53.540 jakoś może z własnych takich osobistych pobudek, żeby 00:12:53.950 --> 00:12:58.360 dziecko żyło w dobrych warunkach, w lepszych warunkach, pewnie 00:12:58.370 --> 00:13:02.260 niejednokrotnie lepszych warunkach niż my sami, ale są takie 00:13:02.270 --> 00:13:06.660 sytuacje, w których może warto się zastanowić, czy robimy 00:13:06.670 --> 00:13:11.920 wszystko, żeby było mu lepiej, ale czy nie robimy za dużo, żeby 00:13:11.930 --> 00:13:17.020 tylko dziecko się nie zdenerwowało i wtedy w ten sposób usiłujemy 00:13:17.030 --> 00:13:18.990 uniknąć nieprzyjemnych uczuć. 00:13:20.640 --> 00:13:24.540 Okazuje się, że dzieci mimo, 00:13:24.610 --> 00:13:28.570 że mają różne zdanie na otaczający ich świat, 00:13:29.260 --> 00:13:34.640 również mają od nas takie wsparcie poprzez to, że dajemy 00:13:34.650 --> 00:13:36.480 im jasne granice. 00:13:37.070 --> 00:13:38.940 Co to znaczy te jasne granice? 00:13:39.270 --> 00:13:43.040 Jasne granice to są takie normy, które dla nas są oczywiste, 00:13:43.090 --> 00:13:46.960 które są nie do przekroczenia, które czujemy, że w nas coś się 00:13:46.970 --> 00:13:47.400 dzieje, 00:13:47.410 --> 00:13:51.220 kiedy dziecko je przekracza i wtedy my czujemy na przykład złość. 00:13:52.240 --> 00:13:58.250 Ale czy też nie jest tak, że rodzice wielokrotnie 00:13:58.420 --> 00:14:04.040 próbują zrozumieć swoje dziecko w sposób, w którym dziecko 00:14:04.050 --> 00:14:10.220 mówi, czego chce, nie uznając jakiś takich norm społecznych. 00:14:10.230 --> 00:14:13.940 Na przykład potrzeby przynależności do grupy rówieśniczej. 00:14:15.130 --> 00:14:20.350 I wtedy nasuwa się właśnie pytanie, czy jesteśmy w stanie wesprzeć 00:14:20.360 --> 00:14:21.270 dziecko? 00:14:22.300 --> 00:14:27.710 Tak, żeby mu wskazać taką właściwą drogę do tego, żeby się 00:14:27.720 --> 00:14:31.720 rozwijać, czyli między innymi w grupie rówieśniczej, ponieważ 00:14:31.730 --> 00:14:37.340 jesteśmy osobami, ludźmi, urodziliśmy się jako istoty 00:14:37.350 --> 00:14:42.710 żyjące w zbiorowości, że to jest niezwykle ważne, żeby być w takiej 00:14:42.720 --> 00:14:48.370 grupie rówieśniczej i próbować tam siebie sprawdzić, konfrontować 00:14:48.380 --> 00:14:52.850 z różnymi przeżyciami, żeby móc się dobrze rozwijać i być potem 00:14:52.860 --> 00:14:56.390 dorosłym, dojrzałym człowiekiem, który będzie mógł spokojnie 00:14:56.400 --> 00:14:58.850 kroczyć w swoim życiu. 00:15:00.520 --> 00:15:06.550 Często nam się zdarza jako rodzicom, że próbujemy naszym 00:15:06.560 --> 00:15:09.870 dzieciom zapewnić jak najlepsze warunki życia. 00:15:10.000 --> 00:15:15.890 Wydaje się wtedy, czy będziemy w stanie znosić frustrację wyborów 00:15:15.900 --> 00:15:20.670 dzieci, które same będą podejmowały, czyli jaką szkołę ukończą, 00:15:20.680 --> 00:15:25.870 jakie studia ukończą, czy będziemy podążać za tym, że dziecko 00:15:25.880 --> 00:15:30.130 jest niezadowolone, w jakiej jest szkole, w jakiej jest klasie 00:15:30.340 --> 00:15:34.300 i będziemy zmieniać mu te szkoły i klasy tak długo, aż poczuje 00:15:34.310 --> 00:15:35.290 się zadowolone. 00:15:35.840 --> 00:15:39.550 Wydaje się być, że to właśnie ten moment, w którym 00:15:39.830 --> 00:15:44.990 trzeba powiedzieć nie z miłości, czyli trzeba się razem z dzieckiem 00:15:45.000 --> 00:15:49.270 zastanowić, co tak naprawdę się dzieje, że ten wybór wymaga 00:15:49.280 --> 00:15:53.190 tylu zmian, że nie można być w danej grupie i czy to dotyczy tej 00:15:53.200 --> 00:15:56.490 szkoły, czy tej klasy, czy tej grupy, w której jest, czy coś się 00:15:56.500 --> 00:15:59.750 dzieje właśnie z tym dzieckiem takiego, że jemu trudno się w 00:15:59.760 --> 00:16:01.230 tym wszystkim odnaleźć. 00:16:01.640 --> 00:16:06.620 I to jest ten moment, żeby powiedzieć nie i się razem z nim zatrzymać 00:16:06.690 --> 00:16:10.670 i posłuchać, co właściwie temu dziecku się przydarzyło takiego, 00:16:10.880 --> 00:16:13.870 że nie może jakoś być w tym miejscu i w tej grupie. 00:16:14.990 --> 00:16:20.440 Generalnie miłość rodzica do dziecka polega też na tym, że czasem 00:16:20.450 --> 00:16:26.240 mówi nie, mówi nie, mimo że może potem zmienić tą decyzję, może 00:16:26.250 --> 00:16:27.930 się nad nią zastanowić. 00:16:28.200 --> 00:16:32.910 Może również nie mieć na to jasnej odpowiedzi, ale czuć, że to 00:16:32.920 --> 00:16:36.340 jest coś, czego nie powinno się przekraczać takiej granicy 00:16:36.350 --> 00:16:39.740 i wyjaśnić temu dziecku za jakiś czas, kiedy się dojdzie samemu 00:16:39.750 --> 00:16:43.320 co tak właściwie się wydarzyło wewnątrz danego rodzica i we mnie. 00:16:44.470 --> 00:16:51.010 Porażki, frustracje są czymś rozwojowym, czymś, co jest niezbędne 00:16:51.020 --> 00:16:53.860 dla dziecka do tego, żeby prawidłowo się rozwijało. 00:16:54.000 --> 00:16:58.900 Ponieważ porażka to jest coś, co można zamienić na równie 00:16:58.950 --> 00:17:03.760 dobre słowo jak doświadczenie, czyli coś sprawdzamy, coś próbujemy, 00:17:03.770 --> 00:17:08.630 coś testujemy i w ten sposób rozwijamy swoją wolną wolę. 00:17:08.640 --> 00:17:11.180 Rozwijamy swoje wyobrażenie 00:17:11.250 --> 00:17:15.390 o swoich potrzebach i zaczynamy się orientować w tym, 00:17:15.400 --> 00:17:17.850 czego potrzebujemy, a nie na co mamy 00:17:17.860 --> 00:17:22.710 ochotę. Jesper Juul właśnie zwraca bardzo ciekawą, takim 00:17:22.720 --> 00:17:27.770 momentem, uwagę na to, jak rodzice czasami podążają 00:17:27.840 --> 00:17:33.060 za tym, na co dziecko ma ochotę, a nie za tym, co dziecko 00:17:33.070 --> 00:17:38.900 potrzebuje. I to jest niezwykle trudne, żeby być takim 00:17:38.910 --> 00:17:44.240 rodzicem uważnym, który się zastanawia, który myśli, szczególnie 00:17:44.250 --> 00:17:49.000 teraz, w tych czasach, w których jesteśmy wprowadzeni w taki 00:17:49.010 --> 00:17:54.700 system niezwykłej pogoni, ilości obowiązków, pracy, zadań. 00:17:55.250 --> 00:17:59.100 Wszystko oczywiście jakoś w oparciu też o te nowoczesne technologie, 00:17:59.390 --> 00:18:02.550 które nas niezwykle 00:18:02.620 --> 00:18:07.720 Wypełniają bodźcami, które nie zawsze jesteśmy w stanie w sobie 00:18:07.730 --> 00:18:09.280 przetworzyć i wytrzymać. 00:18:09.880 --> 00:18:14.680 I trudno być wtedy może takim uważnym, ale właśnie trzeba najpierw 00:18:14.690 --> 00:18:19.340 zacząć od tej uważności na siebie, żeby stało się coś takiego, 00:18:19.390 --> 00:18:23.140 że będziemy mogli być uważni i wyrozumiali dla naszego 00:18:23.150 --> 00:18:23.880 dziecka. 00:18:27.210 --> 00:18:31.200 Drugim elementem, na który chciałam zwrócić uwagę, również 00:18:31.210 --> 00:18:36.420 podążając za tą fachową literaturą, ale też na podstawie własnego 00:18:36.430 --> 00:18:37.500 doświadczenia, 00:18:37.590 --> 00:18:41.000 to jest złość i ta irytacja. 00:18:41.330 --> 00:18:45.210 I tak zwana agresja, która jest bardzo pejoratywnie przez nas 00:18:45.250 --> 00:18:49.380 traktowana i nazywana, i źle nam się kojarzy. 00:18:49.430 --> 00:18:54.240 Ale okazuje się, że w rozwoju psychicznym jest niezwykle ważna, 00:18:54.250 --> 00:18:58.080 żeby właśnie się wykształcić na dojrzałego, dorosłego człowieka, 00:18:58.420 --> 00:19:03.340 który będzie mógł znosić różne niepowodzenia w życiu i doświadczenia, 00:19:03.350 --> 00:19:04.920 które będą bardzo trudne. 00:19:06.860 --> 00:19:08.530 Do 5 roku życia 00:19:08.800 --> 00:19:15.630 sumieniem dziecka jest rodzic, on wyznacza prawo i moralność. 00:19:15.640 --> 00:19:18.510 Jest to właśnie uosobione w postaci rodziców. 00:19:18.560 --> 00:19:23.130 Potem dopiero te normy, które my zaimplementowaliśmy dzieciom, 00:19:23.330 --> 00:19:28.810 one stają się częścią wyposażenia dziecka i jego własnej 00:19:28.820 --> 00:19:30.370 konstrukcji psychicznej. 00:19:31.600 --> 00:19:36.310 Okazuje się, że to jest taki bardzo ważny czas, na ile my byliśmy 00:19:36.320 --> 00:19:40.680 w stanie, jako rodzice, wytrzymać to, co przeżywa dziecko w takiej 00:19:40.690 --> 00:19:44.370 formule, w której nie czuliśmy się urażeni tym, że dziecko jest 00:19:44.380 --> 00:19:49.530 zezłoszczone, tylko byliśmy wytrwali w tym, że to jest jakaś 00:19:49.540 --> 00:19:53.120 właśnie norma i to jest obramowanie, i czuły uścisk. 00:19:53.160 --> 00:19:58.370 To nie z miłości, które trzyma dziecko w tym otaczającym świecie 00:19:58.380 --> 00:20:00.390 i w panujących zasadach społecznych. 00:20:01.900 --> 00:20:05.470 Ponieważ ta złość, ta nasza część, której niekoniecznie lubimy, 00:20:05.480 --> 00:20:09.190 przyjemnie jest być, kiedy jest nam miło, ale zdarza się, że 00:20:09.200 --> 00:20:13.030 jest taka sytuacja, w której wręcz ta złość jest niezbędna, 00:20:13.310 --> 00:20:17.270 żebyśmy mogli poczuć, że coś właśnie przekracza nasze granice. 00:20:17.990 --> 00:20:20.650 Każdy z nas nosi taką część w sobie. 00:20:21.570 --> 00:20:26.970 Problem polega na tym, że wtedy, kiedy nie potrafimy regulować 00:20:26.980 --> 00:20:32.970 tych emocji i ta złość ulega zablokowaniu, to wtedy 00:20:33.020 --> 00:20:37.190 te impulsy, które cały czas są w naszym ciele i w nas, i w naszej 00:20:37.200 --> 00:20:41.370 psychice kierowane są albo niewłaściwie, destrukcyjnie. 00:20:41.630 --> 00:20:45.240 Albo są kierowane do siebie, autodestrukcyjnie. 00:20:47.380 --> 00:20:52.290 Wtedy właśnie to jest taki moment, w którym 00:20:52.360 --> 00:20:56.640 kierujemy z poczucia winy tego, że czujemy złość, te impulsy 00:20:56.650 --> 00:20:59.960 do siebie i one mogą być dla nas krzywdzące i powodujące 00:20:59.970 --> 00:21:03.400 na przykład to, że dzieci wycofują się z życia społecznego, 00:21:03.410 --> 00:21:07.130 które jest niezwykle ważne, żeby być w tej grupie rówieśniczej. 00:21:08.820 --> 00:21:11.280 Marian Parsons w tej literaturze 00:21:11.290 --> 00:21:13.100 "Co się dzieje z tym dzieckiem"? 00:21:13.620 --> 00:21:18.500 W artykule "Od gryzienia do kąśliwości" opowiada o tym, jak 00:21:18.510 --> 00:21:24.100 prawidłowo rozwijać się system funkcjonowania 00:21:24.110 --> 00:21:26.240 z tą częścią agresywną. 00:21:27.450 --> 00:21:31.330 Maleńkie niemowle, które się rodzi od początku czuje jakieś 00:21:31.340 --> 00:21:36.270 niezadowolenie na to, co go otacza i od tego są rodzice, żeby 00:21:36.280 --> 00:21:40.810 właśnie bez słów zareagować na to, co się przydarza dziecku 00:21:40.860 --> 00:21:45.110 i jak w miarę adekwatnie odpowiadać na jego potrzeby, a ono będzie 00:21:45.120 --> 00:21:48.530 je sygnalizowało ruchem rąk czy swoim płaczem. 00:21:49.260 --> 00:21:54.480 Potem dziecko zaczyna raczkować i to jest etap, w którym 00:21:54.810 --> 00:21:59.010 dziecko zdobywa świat, ale napotyka właśnie na rodzica, który 00:21:59.060 --> 00:22:04.250 swoim czułym uściskiem przytrzymuje dziecko, wskazuje granice, 00:22:04.260 --> 00:22:07.900 gdzie są granice bezpieczne dla niego i dla jego otoczenia. 00:22:09.190 --> 00:22:12.890 Dziecko zaczyna wtedy właśnie już odczuwać frustrację, że 00:22:12.900 --> 00:22:17.950 ono właśnie ruszyło do chodzenia, do raczkowania i chce zdobywać 00:22:17.960 --> 00:22:19.990 świat, a napotyka trudności. 00:22:20.340 --> 00:22:23.930 I wtedy wszystko jest właśnie w rękach tych rodziców, którzy 00:22:23.940 --> 00:22:28.530 tym nie będą urażeni, że dziecko jest zezłoszczone, że mu się 00:22:28.540 --> 00:22:29.670 na coś nie pozwala. 00:22:29.860 --> 00:22:34.210 Tylko będą właśnie to rozumieli, jako ich czułość, troskę i 00:22:34.220 --> 00:22:36.590 wrażliwość na to, co potrzebuje dziecko. 00:22:37.800 --> 00:22:42.110 Następnie ta część nasza, taka złoszcząca się, przechodzi kolejne 00:22:42.120 --> 00:22:47.230 etapy. U przedszkolaka, w okresie szkolnym i w okresie dojrzewania. 00:22:47.520 --> 00:22:52.270 I to są momenty, w których ona cały czas się kształtuje w towarzystwie 00:22:52.280 --> 00:22:52.810 rodziców, 00:22:52.820 --> 00:22:55.010 stale towarzyszących dzieciom. 00:22:55.400 --> 00:23:00.990 Jak to powinno wyglądać, żeby mogła się ta złość, którą czujemy, 00:23:01.000 --> 00:23:05.870 to niezadowolenie, ta irytacja, żeby one mogły zostać zamienione 00:23:05.880 --> 00:23:11.270 na pozytywną energię rozwoju, nauki, bycia z rówieśnikami, 00:23:11.460 --> 00:23:14.800 a nie musiała być odreagowywania w sposób destrukcyjny. 00:23:17.390 --> 00:23:18.650 Marine Parsons 00:23:19.560 --> 00:23:24.920 podsumowuje ten prawidłowy rozwój agresji w następujący sposób. 00:23:25.470 --> 00:23:31.080 Rodzic, który potrafi tolerować własne frustracje, agresje 00:23:31.090 --> 00:23:34.590 i radzić sobie z nimi w konstruktywny sposób, 00:23:34.630 --> 00:23:39.820 adekwatnie postrzega wtedy złość, irytację i niezadowolenie dziecka. 00:23:40.610 --> 00:23:44.400 Dziecko się wtedy uczy od takiego rodzica, że tego nie trzeba 00:23:44.410 --> 00:23:49.900 odreagowywać, tylko można ją jakoś przeżywać i można w konstruktywny 00:23:49.910 --> 00:23:55.300 sposób przeobrażać tak, żeby była twórczą częścią człowieka, 00:23:55.450 --> 00:23:58.520 a nie niszczącą dla siebie albo innych. 00:24:00.550 --> 00:24:05.040 I to jest taki moment, w którym może warto sobie zadać pytanie 00:24:05.050 --> 00:24:07.840 właściwie, co się dzieje z tymi dorosłymi? 00:24:07.900 --> 00:24:12.440 Czy my jesteśmy w stanie jakoś sobie z tym poradzić, będąc również 00:24:12.450 --> 00:24:15.780 poddani temu wszystkiemu, co nas otacza, żeby starczyło nam 00:24:15.790 --> 00:24:19.960 siły na to, żeby poradzić sobie z własnymi uczuciami, ale być 00:24:19.970 --> 00:24:24.340 również jakoś otwartym i uważnym na dziecko? 00:24:25.910 --> 00:24:28.350 Z czym wtedy właśnie dzieci się zmagają, 00:24:28.400 --> 00:24:33.030 kiedy jesteśmy uważnymi osobami lub nie jesteśmy uważnymi osobami? 00:24:34.090 --> 00:24:37.900 Młodzież, dzieci wchodzą w świat, który tworzony jest przez 00:24:37.910 --> 00:24:42.440 dorosłych i one wtedy odpowiadają na to, co się dzieje wśród 00:24:42.450 --> 00:24:47.200 tych dorosłych, ponieważ wchodzą w ten świat ze swoją wrażliwością. 00:24:47.830 --> 00:24:53.880 Bardzo w tej chwili dosyć elementem jest ważnym, 00:24:53.890 --> 00:24:59.140 żeby zauważyć, że dzieci chcą być ekologiczne, chcą się zdrowo 00:24:59.150 --> 00:25:02.290 odżywiać, chcą dobrej 00:25:02.360 --> 00:25:07.040 przyszłości, czystej planety, więc one są bardzo wrażliwe 00:25:07.050 --> 00:25:10.610 na to, co jest ważne dla nas wszystkich i dla naszej ludzkości 00:25:10.730 --> 00:25:14.140 i może czasami się zdarzyć tak, że zwyczajnie nie zgadzają się 00:25:14.150 --> 00:25:17.580 na przykład z naszymi zachowaniami, nas dorosłych i nie mogą 00:25:17.590 --> 00:25:20.600 zrozumieć, dlaczego my, dorośli, się zachowujemy. 00:25:22.200 --> 00:25:25.990 Próbują rozumieć tą otaczającą rzeczywistość na swój własny 00:25:26.000 --> 00:25:29.870 sposób i to się przeobraża w okresie szczególnie dojrzewania 00:25:29.880 --> 00:25:34.590 właśnie w taki bunt, żeby można było siebie wyodrębnić od tego, 00:25:34.600 --> 00:25:38.850 co proponują dorośli i być tym dorosłym, który będzie tworzył 00:25:38.860 --> 00:25:41.970 lepszą rzeczywistość dla siebie i otaczających ludzi. 00:25:44.010 --> 00:25:50.530 Na pewno warto zwracać uwagę na to, jak dzieci reagują. 00:25:51.160 --> 00:25:53.410 Czy są 00:25:53.480 --> 00:25:58.300 w stanie opowiedzieć, co przeżywają i są w stanie nam wyjaśnić, 00:25:58.310 --> 00:25:59.520 co przeżywają. 00:25:59.650 --> 00:26:04.070 Czy to właśnie wymaga dyskusji, czy wymaga naszej rozmowy, 00:26:04.080 --> 00:26:08.060 którą my zainicjujemy, w której musimy pamiętać, że to my jesteśmy 00:26:08.070 --> 00:26:13.660 dorośli i my musimy być tymi, którzy będą dalej, może nawet 00:26:13.670 --> 00:26:18.460 z własną złością jakąś, do tego, że dziecko reaguje niezgodnie 00:26:18.470 --> 00:26:22.480 z naszymi oczekiwaniami, ale jednak będziemy potrafili 00:26:22.490 --> 00:26:26.260 rozmawiać z dziećmi na tyle uważni, żeby rozumieć, co się z nimi 00:26:26.270 --> 00:26:26.780 dzieje. 00:26:28.270 --> 00:26:32.420 I wtedy warto pamiętać o sobie, o tym, co powiedział Donald Winnicott, 00:26:32.430 --> 00:26:37.600 mamy być wystarczająco dobrymi rodzicami, takimi szczerymi, 00:26:37.820 --> 00:26:43.000 którzy wiedzą, że również popełniają błędy, że również się 00:26:43.010 --> 00:26:46.390 zastanawiają, że nie znają odpowiedzi na wszystkie pytania, 00:26:46.440 --> 00:26:51.110 że próbują robić wszystko, co jest najlepsze dla nich samych 00:26:51.120 --> 00:26:52.240 i dla ich dzieci. 00:26:52.360 --> 00:26:56.670 Ale zdarza się, że te decyzje i te wybory niekoniecznie są takie, 00:26:56.680 --> 00:27:00.420 które doprowadzają do tego celu, ale to wcale nie oznacza, że 00:27:00.430 --> 00:27:02.620 nie należy podejmować kolejnej próby. 00:27:03.330 --> 00:27:09.480 Że nie należy dalej próbować myśleć o tym, 00:27:09.490 --> 00:27:14.200 co się dzieje ze mną w danym momencie i z otaczającymi ludźmi, 00:27:14.210 --> 00:27:16.710 i próbować do tego wszystkiego się zaadaptować. 00:27:19.100 --> 00:27:23.440 Jeśli jest taki moment w naszym życiu, kiedy czujemy 00:27:23.450 --> 00:27:26.800 się bezsilni, nie wiemy za bardzo, co z tym wszystkim zrobić. 00:27:27.360 --> 00:27:31.250 Może to jest taki moment, w którym warto się zastanowić, czy 00:27:31.260 --> 00:27:35.490 nie skorzystać z pomocy innych i razem z nimi pomyśleć, co się 00:27:35.500 --> 00:27:39.010 dzieje ze mną, że na przykład nie mogę zrozumieć mojego dziecka. 00:27:39.020 --> 00:27:43.170 Nie mogę wytrzymać jego zachowania i wydaje mi się, i tak to pewnie 00:27:43.180 --> 00:27:46.470 nazywam, że moje dziecko jest niegrzeczne i się nie słucha. 00:27:47.290 --> 00:27:50.930 To jest taki moment, w którym warto zgłosić się do specjalistów. 00:27:51.430 --> 00:27:56.190 Rodzina jest systemem, wszyscy funkcjonują wspólnie na rzecz 00:27:56.200 --> 00:28:01.550 jednej wspólnoty rodziny i każda osoba w tej wspólnocie ma 00:28:01.560 --> 00:28:06.780 niezwykle niezwykle duży wkład w to, żeby ta rodzina mogła prawidłowo 00:28:06.790 --> 00:28:12.250 funkcjonować i warto, jako dorosły, zapytać siebie, 00:28:12.610 --> 00:28:16.270 czy mam taką zdolność, żeby to rozumieć samemu? 00:28:16.450 --> 00:28:18.750 Czy warto zgłosić się do specjalistów? 00:28:19.630 --> 00:28:24.150 Miasto Gdańsk uruchomiło platformę wsparcie w Gdańsku, na 00:28:24.160 --> 00:28:28.570 której państwo możecie otrzymać informację, gdzie należy 00:28:28.580 --> 00:28:32.790 szukać pomocy, kiedy potrzebujecie z kimś razem pomyśleć, 00:28:32.800 --> 00:28:36.730 co się dzieje w waszej rodzinie, z waszymi dziećmi, ale też z wami 00:28:36.740 --> 00:28:42.090 samymi. Dostaniecie informacje również na temat, gdzie są takie 00:28:42.100 --> 00:28:45.290 punkty, w których możecie skorzystać z pomocy specjalistów. 00:28:46.100 --> 00:28:51.110 Miasto Gdańsk wydało wiele biuletynów, broszur, poradników, 00:28:51.300 --> 00:28:55.390 które są dostępne między innymi na stronie Fundacji FOSA, w 00:28:55.400 --> 00:28:59.350 których możecie się zapoznać z ciekawymi spostrzeżeniami, ciekawymi 00:29:01.020 --> 00:29:06.260 propozycjami jak pracować z dzieckiem, bo wymaga to właśnie 00:29:06.300 --> 00:29:10.390 pracy, ale okazuje się, że nie tylko pracy samego dziecka, tylko 00:29:10.400 --> 00:29:11.930 również pracy własnej. 00:29:12.780 --> 00:29:18.090 Praca z dzieckiem to jest praca, którą wykonujemy 00:29:18.100 --> 00:29:19.690 na rzecz naszej rodziny. 00:29:20.180 --> 00:29:21.310 Praca z dzieckiem. 00:29:21.320 --> 00:29:25.870 Ja tu rozumiem ją jako wykonywanie dużego wysiłku, żeby pomieścić 00:29:25.880 --> 00:29:29.610 te wszystkie uczucia w sobie, żeby je zrozumieć i myśleć o tym, 00:29:29.620 --> 00:29:34.050 co się dzieje z dzieckiem. To, że dziecko skorzysta z pomocy 00:29:34.060 --> 00:29:37.110 psychologa, dlatego, że uważamy, że jest niegrzeczne. 00:29:38.050 --> 00:29:42.260 Czy uważamy, że się jakoś zachowuje dla nas w niepokojący sposób 00:29:42.270 --> 00:29:47.120 nie jest wystarczające, to pomoże dziecku, ale warto się zastanowić, 00:29:47.130 --> 00:29:51.540 jak pomóc całej rodzinie, i sobie, i dorosłym, proszenie o pomoc 00:29:51.550 --> 00:29:55.640 nie jest oznaką słabości, jest oznaką właśnie ogromnej 00:29:55.650 --> 00:30:01.630 odwagi do tego, żeby radzić sobie z otaczającą rzeczywistością, 00:30:01.690 --> 00:30:06.580 z własnym życiem i mieć taką zdolność, żeby być otwartym na dziecko. 00:30:08.580 --> 00:30:09.680 Dziękuję bardzo.