WEBVTT 00:00:27.840 --> 00:00:30.300 Dzień dobry, ja nazywam się Iwona Woźniewska, jestem psychotraumoatolożką 00:00:30.310 --> 00:00:32.210 i suicydolożką. 00:00:32.440 --> 00:00:36.520 To znaczy, że w mojej pracy gabinetowej, terapeutycznej, najczęściej 00:00:36.530 --> 00:00:39.920 spotykam się z młodymi ludźmi w bardzo dużym kryzysie. 00:00:40.330 --> 00:00:45.480 Są to młodzi ludzie, którzy najczęściej nie chcą żyć życiem, 00:00:45.520 --> 00:00:46.380 jakim żyją. 00:00:48.050 --> 00:00:53.400 Jest to spowodowane bardzo różnymi przyczynami, aczkolwiek 00:00:53.410 --> 00:00:57.470 ja jestem tutaj dzisiaj po to, żeby trochę powymądrzać się w 00:00:57.480 --> 00:01:02.420 obszarze relacji wewnątrzrodzinnych, a szczególnie w temacie 00:01:02.550 --> 00:01:03.600 komunikacji. 00:01:04.410 --> 00:01:08.280 Jak wiemy, komunikacja z młodym człowiekiem, szczególnie 00:01:08.290 --> 00:01:11.680 w okresie adolescencji, czyli tak zwanego dojrzewania, jest 00:01:11.690 --> 00:01:12.820 niesamowicie trudna. 00:01:13.130 --> 00:01:17.700 Ktoś kiedyś mądry nazwał ten okres okresem burzy i naporu. 00:01:18.120 --> 00:01:22.850 Młody człowiek jest silnie zdysregulowany emocjonalnie. To, co 00:01:22.860 --> 00:01:26.570 dzieje się na poziomie jego emocji, to jest dramat na 00:01:26.580 --> 00:01:27.190 dramacie. 00:01:27.800 --> 00:01:32.100 My trochę jako rodzice mamy takie wymaganie wobec dzieci w okresie 00:01:32.110 --> 00:01:38.870 dorastania, że oni będą stabilni. To jest niemożliwe, 00:01:38.920 --> 00:01:43.310 bo w momencie, kiedy hormony buzują, przysadka nie wyrabia i 00:01:43.320 --> 00:01:46.660 chemia naszego mózgu absolutnie z nami nie współpracuje. 00:01:47.040 --> 00:01:47.990 Poczucie... 00:01:49.480 --> 00:01:52.210 ...taka potrzeba od dziecka, żeby to dziecko było 00:01:53.990 --> 00:01:58.130 dojrzałe, żeby było spokojne, żeby przewidywało konsekwencje, 00:01:58.290 --> 00:02:01.660 żeby przede wszystkim było stabilne, żeby w taki ładny sposób 00:02:01.670 --> 00:02:05.830 opowiadało nam o swoich stanach emocjonalnych 00:02:05.870 --> 00:02:09.240 jest niesamowicie trudne, żeby nie powiedzieć niemożliwe. 00:02:09.580 --> 00:02:13.150 To, czego przede wszystkim potrzebuje młoda osoba w okresie 00:02:13.160 --> 00:02:15.580 dorastania to wsparcie i granice. 00:02:15.880 --> 00:02:18.740 Często w moim gabinecie pojawiają się rodzice, którzy mówią 00:02:18.750 --> 00:02:23.680 o tym, że no po prostu wymiękają, nie dają rady, nie wiedzą w 00:02:23.690 --> 00:02:26.680 jaki sposób mają reagować, a w momencie, kiedy jeszcze do tego 00:02:26.690 --> 00:02:27.160 okresu 00:02:27.760 --> 00:02:32.200 dorastania pojawią się objawy depresyjne, czy inne objawy zaburzeń 00:02:32.240 --> 00:02:33.070 nastroju, 00:02:33.330 --> 00:02:37.930 no to wówczas ta sytuacja się jeszcze bardziej komplikuje. Ze 00:02:37.940 --> 00:02:42.680 względu na to, że objawy zaburzeń nastroju w okresie adolescentnym 00:02:42.690 --> 00:02:49.100 są w ogóle podobne do samego okresu dojrzewania. o znaczy, 00:02:49.180 --> 00:02:53.510 że my musimy je bardzo silnie różnicować, no i tak trochę musimy 00:02:53.520 --> 00:02:58.360 inaczej reagować na objawy, które są stricte zaburzeniowe, 00:02:58.620 --> 00:03:02.890 a te, które są absolutnie normatywnym zachowaniem w rozwoju 00:03:02.900 --> 00:03:04.370 naszego dziecka, które dorasta. 00:03:04.670 --> 00:03:07.610 To jest bardzo trudne i ja współczuję chyba wszystkim rodzicom 00:03:07.680 --> 00:03:10.750 nastolatków, bo poziom 00:03:11.670 --> 00:03:15.150 Nie wystarczy takiego poczucia niewystarczających kompetencji 00:03:15.160 --> 00:03:15.800 rodzicielskich 00:03:15.810 --> 00:03:19.070 myślę, że w tym okresie jest bardzo silnie z nami konfrontujący się. 00:03:19.110 --> 00:03:24.220 To co jest niesamowicie ważne w komunikacji z młodym człowiekiem, 00:03:24.560 --> 00:03:25.240 00:03:26.280 --> 00:03:29.880 którego głównym celem jest zbudowanie swojej zindywidualizowanej 00:03:29.890 --> 00:03:32.340 tożsamości, żeby ten młody człowiek mógł to zrobić, 00:03:32.350 --> 00:03:34.100 no to on się musi trochę buntować. 00:03:34.110 --> 00:03:38.500 On musi zanegować wartości rodzinne, no a przede wszystkim 00:03:39.140 --> 00:03:42.880 wybudować swoją osobowość i swoją tożsamość. 00:03:43.270 --> 00:03:47.820 No właśnie, żeby mógł to zrobić, no raczej nie będzie super współpracujący 00:03:47.980 --> 00:03:52.700 i to, czego potrzebuje, to przede wszystkim zrozumienie i akceptacja 00:03:52.710 --> 00:03:54.380 stanu, w którym się znajduje. 00:03:54.690 --> 00:03:57.180 My chyba tak raczej mamy jako osoby dorosłe, że sobie lubimy 00:03:57.190 --> 00:03:58.180 z takim nastolatkiem 00:03:58.250 --> 00:04:01.530 powalczyć, tak trochę postawić na swoim, a przede wszystkim 00:04:01.540 --> 00:04:05.310 dyskutować i te dyskusje pomiędzy młodym człowiekiem a jego 00:04:05.320 --> 00:04:09.850 rodzicami, opiekunami są najczęściej takie wielowymiarowe 00:04:09.860 --> 00:04:10.810 i wieloaspektowe. 00:04:10.820 --> 00:04:13.940 No i one też młodego człowieka nakręcają niesamowicie do buntu, 00:04:14.260 --> 00:04:17.030 bo wiadomo, jak to jest. Jak ktoś zaczyna z nami dyskutować, 00:04:17.350 --> 00:04:20.950 no to my raczej chcemy postawić na swoim i chcemy udowodnić swoją 00:04:20.960 --> 00:04:21.430 rację. 00:04:21.830 --> 00:04:26.110 Tak samo jest z młodym człowiekiem, który mieszka z nami w domu 00:04:26.120 --> 00:04:28.310 i przeżywa właśnie teraz wewnętrzny dramat, 00:04:28.560 --> 00:04:29.800 że nikt go nie rozumie. 00:04:30.020 --> 00:04:33.060 Proszę sobie przypomnieć własny okres dorastania, kiedy to 00:04:33.070 --> 00:04:38.480 poczucie bycia niezrozumianym, takim totalnie odrębnym było 00:04:39.080 --> 00:04:43.630 chyba dominujące. To, jak zamykaliśmy się w pokoju, płacząc 00:04:43.640 --> 00:04:47.040 z takim poczuciem, że w ogóle ten świat to jest jakieś dramatyczne 00:04:47.050 --> 00:04:49.810 miejsce, a ludzie są okropni. I trochę tak jest. 00:04:49.820 --> 00:04:52.850 To jest tak, jakby w takim okresie dorastania pojawiła się taka 00:04:52.860 --> 00:04:57.090 depresyjna triada, która zbudowana jest negatywnych przekonaniach 00:04:57.100 --> 00:04:59.970 o sobie samym, bo ciało tego młodego człowieka się zmienia. 00:05:00.800 --> 00:05:03.310 Jego myślenie także się zmienia i on tak trochę nie wie, czy 00:05:03.320 --> 00:05:07.230 on jest jeszcze dzieckiem, czy może już jest osobą dorosłą, 00:05:07.480 --> 00:05:09.550 więc ciężko jest mu tak naprawdę znaleźć 00:05:10.130 --> 00:05:12.770 swoje dobre miejsce w tej rzeczywistości. 00:05:13.100 --> 00:05:17.970 Trochę też tak jest, że my kulturowo jesteśmy wychowywani w 00:05:17.980 --> 00:05:21.170 przekonaniu, że dzieci i ryby głosu nie mają. 00:05:21.180 --> 00:05:24.130 To się oczywiście w ostatnim czasie zmienia, aczkolwiek to 00:05:24.140 --> 00:05:28.070 co to, co najbardziej przykre jest dla młodego człowieka, to 00:05:28.080 --> 00:05:30.650 jest to, jak jego zdanie jest unieważniane. 00:05:31.350 --> 00:05:35.910 Czyli on coś mówi, przekazuje swoje poglądy, mówi o tym, jak 00:05:35.920 --> 00:05:39.330 się w danych sytuacjach czuje, a my jako osoby dorosłe, czyli 00:05:39.340 --> 00:05:42.200 te, które więcej doświadczyły, już przeszły przez ten okres 00:05:42.210 --> 00:05:43.950 dorastania, zaprzeczamy. 00:05:44.040 --> 00:05:45.370 Zaczynamy dyskutować. 00:05:45.380 --> 00:05:45.990 Podważamy. 00:05:46.000 --> 00:05:49.230 Zdaniem młodego człowieka i tutaj jest taka rekomendacja z 00:05:49.240 --> 00:05:52.650 gabinetu terapeutycznego, że ok, my się absolutnie możemy nie 00:05:52.660 --> 00:05:57.250 zgadzać z tym, co nastolatek czy nastolatka nam komunikuje, aczkolwiek 00:05:57.260 --> 00:06:00.500 nie możemy zanegować tego, że to są jego poglądy i 00:06:01.300 --> 00:06:06.660 jego emocje. Jeżeli to zrobimy, komunikacja absolutnie się urywa. 00:06:06.730 --> 00:06:10.660 No bo młody człowiek czuje się unieważniony, no a przede wszystkim 00:06:10.670 --> 00:06:15.080 czuję się absolutnie niewysłuchany, a bycie słyszalnym i usłyszanym 00:06:15.390 --> 00:06:18.070 dla młodego człowieka w okresie dojrzewania jest niesamowicie 00:06:18.080 --> 00:06:18.520 ważne. 00:06:18.830 --> 00:06:23.720 No i ono też wzmacnia współpracę między rodzicem, opiekunem 00:06:23.730 --> 00:06:25.340 a młodą osobą. 00:06:25.620 --> 00:06:30.060 I to jest trochę o tym, że w momencie, w którym my się wsłuchamy 00:06:30.070 --> 00:06:31.760 w to, co to nasze dziecko mówi, 00:06:31.950 --> 00:06:34.090 to jesteśmy w stanie usłyszeć jego potrzeby. 00:06:35.640 --> 00:06:39.980 Tak naprawdę emocje są niczym innym niż takim drogowskazem, 00:06:40.650 --> 00:06:42.030 który wskazuje nam 00:06:42.610 --> 00:06:45.560 to czego my właśnie potrzebujemy, czego nam brakuje. 00:06:45.600 --> 00:06:48.830 No a te potrzeby wynikają z jakiejś wartości, czyli z tego, 00:06:48.840 --> 00:06:50.150 że coś jest dla nas ważne. 00:06:50.480 --> 00:06:51.210 Bardzo rzadko 00:06:51.220 --> 00:06:55.230 w sytuacji konfliktowej z naszym dzieckiem wsłuchujemy 00:06:55.240 --> 00:06:58.510 się właśnie w tą warstwę potrzeb i wartości. 00:06:59.070 --> 00:07:02.540 Bardzo często jest tak, że ten młody człowiek reaguje bardzo 00:07:02.550 --> 00:07:06.290 emocjonalnie, krzyczy, po prostu terroryzuje nas niemalże. 00:07:06.670 --> 00:07:08.950 No i też bardzo krytycznie nas ocenia. 00:07:09.260 --> 00:07:13.490 Rodzice często zastanawiają się, kiedy to się skończy. 00:07:13.860 --> 00:07:17.880 No i tutaj myślę, że możemy optymistycznie spojrzeć w przyszłość. 00:07:17.890 --> 00:07:20.040 Okres dorastania nie trwa wiecznie. 00:07:20.810 --> 00:07:24.220 Nasza osobowość stabilizuje się około dwudziestego pierwszego 00:07:24.230 --> 00:07:28.000 roku życia, więc możemy założyć, że około takiego siedemnastego, 00:07:28.010 --> 00:07:32.080 osiemnastego roku życia nasze dziecko spowrotem będzie 00:07:33.420 --> 00:07:36.250 się stabilizowało, czyli już nie będziemy widzieć takiego 00:07:36.260 --> 00:07:38.970 przerażającego potwora, który nas nie rozumie, my go nie rozumiemy 00:07:38.980 --> 00:07:40.990 i boimy się o totalną utratę więzi. 00:07:41.720 --> 00:07:46.590 Tylko znowu będziemy rozmawiać ze swoim dzieckiem, które słucha, 00:07:46.600 --> 00:07:52.330 które ma trochę więcej przestrzeni na też to, co my mówimy, też 00:07:52.340 --> 00:07:55.420 buduje już relacje w inny, bardziej wzajemny sposób. 00:07:55.670 --> 00:07:59.630 Niestety, ta więź rodzicielska w okresie dorastania, ona musi 00:07:59.640 --> 00:08:04.200 przejść przez pewne perturbacje, aczkolwiek to, co jest 00:08:04.410 --> 00:08:09.520 optymistyczne to to, że jeżeli dziecko i jego rodzice mieli dobrą 00:08:09.530 --> 00:08:13.000 więź przed okresem dorastania, to jest to bardzo duży czynnik 00:08:13.010 --> 00:08:15.940 chroniący w okresie dorastania. To, czego przede wszystkim 00:08:15.950 --> 00:08:20.180 obawiają się rodzice, to to, że dziecko wpadnie w złe towarzystwo, 00:08:20.780 --> 00:08:25.130 będzie sięgać po substancje psychoaktywne oraz w ogóle doświadczy 00:08:25.140 --> 00:08:28.800 szeregu różnych dramatycznych wydarzeń. 00:08:29.030 --> 00:08:33.420 To jest trochę o tym, że żeby dziecko mogło się odseparować od nas 00:08:33.490 --> 00:08:36.710 i żeby mogło zbudować właśnie swoją tożsamość, 00:08:36.780 --> 00:08:40.500 potrzebuje podoświadczać i bardzo często jest tak, że rodzice 00:08:40.510 --> 00:08:43.840 mówią o tym, że dla nich tak bardzo ważne jest to, żeby nie tracić 00:08:43.850 --> 00:08:47.760 kontaktu z dzieckiem, żeby wiedzieć, co u tego dziecka się dzieje. 00:08:47.770 --> 00:08:51.820 Wręcz mówią: ok, po prostu zrób to, co musisz, pomimo tego, że mi 00:08:51.830 --> 00:08:54.080 się to bardzo nie podoba, zrób to w domu. 00:08:54.320 --> 00:08:57.700 Ja potrzebuję, żebyś ty był bezpieczny, 00:08:57.710 --> 00:09:02.340 bezpieczna. I oczywiście tak jest, bo poczucie lęku rodzicielskiego 00:09:02.350 --> 00:09:06.770 w okresie dorastania młodego człowieka ono zapewne wzrasta. 00:09:06.840 --> 00:09:10.840 Dziecko wychodzi, traci z nami kontakt emocjonalny, 00:09:10.850 --> 00:09:12.980 nie komunikuje nam tego, co tam u niego. 00:09:13.250 --> 00:09:17.680 Często też się od nas i fizycznie i psychicznie separuje i to, 00:09:17.690 --> 00:09:21.960 co jest ważne w tym okresie, to to, żeby mieć w sobie taką przestrzeń 00:09:21.970 --> 00:09:25.640 na akceptację tych zachowań, bo one są niestety normalne. 00:09:26.110 --> 00:09:29.870 Tak to trochę musi być, my się tak społecznie umówiliśmy, że młodzi 00:09:29.880 --> 00:09:34.180 ludzie sobie różnych rzeczy doświadczają, ale próbują to robić 00:09:34.190 --> 00:09:35.340 bez większego przypału. 00:09:35.690 --> 00:09:37.300 My jako dorośli część z tych rzeczy 00:09:37.370 --> 00:09:40.110 oczywiście musimy zauważać, wyciągać z tego konsekwencje 00:09:40.380 --> 00:09:42.090 na część możemy przymknąć oko. 00:09:42.310 --> 00:09:45.630 Oczywiście teraz pewnie pojawia się pytanie okej, jak pani jest 00:09:45.640 --> 00:09:50.410 taka mądra, to na co my mamy przymykać oko, a z czego my mamy wyciągać 00:09:50.420 --> 00:09:51.070 konsekwencje? 00:09:51.080 --> 00:09:52.030 O czym mamy gadać? 00:09:52.640 --> 00:09:58.490 No i tutaj - ja podziwiam wszystkich mądrych rodziców, bo to tak 00:09:58.500 --> 00:10:01.190 naprawdę zależy od tego, co jest dla państwa ważne. 00:10:01.240 --> 00:10:04.970 Nie każda rodzina ma jakiś system wartości, który jest wykształcony 00:10:04.980 --> 00:10:07.530 też transgeneracyjnie, czyli my go sobie tak dziedziczymy. 00:10:07.660 --> 00:10:10.910 I to nie jest wcale tak, że to dziecko nam się buntuje 00:10:11.060 --> 00:10:14.920 i wówczas zapomina o tym wszystkim, co jest dla nas ważne, czego 00:10:14.930 --> 00:10:15.860 go nauczyliśmy. 00:10:16.010 --> 00:10:21.000 Nie. Tymczasowo rzeczywiście tak jest, że dziecko pozoruje, 00:10:21.010 --> 00:10:24.070 że wiele rzeczy jest dla niego nieistotnych, absolutnie nieważnych, 00:10:24.110 --> 00:10:28.740 a w ogóle rodzice to jest zło konieczne i najchętniej to to dziecko 00:10:28.750 --> 00:10:33.260 nawiałoby z chaty. Aczkolwiek na poziomie emocji i na poziomie 00:10:33.270 --> 00:10:36.540 wartości to dziecko potrzebuje non stop kontaktu z rodzicem. 00:10:36.720 --> 00:10:39.920 i przede wszystkim takiego mądrego wsparcia ze strony rodzica. 00:10:40.310 --> 00:10:41.470 Co mam na myśli 00:10:41.540 --> 00:10:45.460 mówiąc mądre wsparcie? To jest taki rodzaj budowania 00:10:45.470 --> 00:10:49.620 relacji z dzieckiem, która jest przede wszystkim oparta na 00:10:49.910 --> 00:10:53.060 takich demokratycznych stylach, które są partnerskie. 00:10:53.340 --> 00:10:57.520 To znaczy naturalnym jest to, że rodzic ma stawiać granice i 00:10:57.530 --> 00:11:01.030 ma wyciągać konsekwencje, aczkolwiek w momencie, w którym 00:11:02.230 --> 00:11:06.810 rodzic z dzieckiem rozmawia o wartościach, o swoich emocjach, 00:11:06.950 --> 00:11:10.820 czyli tak naprawdę modeluje te pewne zachowania komunikacyjne, 00:11:10.990 --> 00:11:11.990 tym bardziej ta więź jest 00:11:12.060 --> 00:11:18.140 budowana. To, co zawsze utrudnia komunikację, to jest ocenianie. 00:11:18.390 --> 00:11:23.040 To jest taki rodzaj nieuważnego słuchania, takiego pozorowania 00:11:23.050 --> 00:11:23.620 słuchania. 00:11:23.920 --> 00:11:27.430 To jest przygotowywanie swojej własnej odpowiedzi, kiedy 00:11:27.440 --> 00:11:29.310 to dziecko jeszcze do nas mówi. 00:11:29.580 --> 00:11:32.560 To jest ten rodzaj takiej emocjonalności, gdzie my słuchamy, 00:11:32.570 --> 00:11:35.170 to dziecko i po prostu już się kręcimy i mamy ochotę powiedzieć 00:11:35.180 --> 00:11:40.620 bo ty zawsze. Wszelkie komunikaty typu "ty" są przez nas rozumiane 00:11:40.630 --> 00:11:44.000 jako komunikaty, które są mocno oceniające i konfrontacyjne. 00:11:44.340 --> 00:11:47.230 Więc jeżeli my chcemy mieć taki sukces komunikacyjny w relacji 00:11:47.240 --> 00:11:51.710 ze swoim dzieckiem, to tutaj zalecam komunikaty typu "ja", bo 00:11:51.720 --> 00:11:55.930 w momencie kiedy powiem, co ja myślę, co ja czuję i czego ja potrzebuję, 00:11:56.100 --> 00:11:59.510 oczywiście zawsze możemy to zanegować, ale jest to nieco trudniejsze 00:11:59.600 --> 00:12:03.110 i też prawdopodobieństwo, że nasze dziecko uwzględni nasze 00:12:03.120 --> 00:12:03.610 emocje, 00:12:03.620 --> 00:12:07.850 potrzeby jest zdecydowanie większe, aniżeli w momencie, w 00:12:07.860 --> 00:12:10.110 którym my mu będziemy coś kazać. 00:12:10.490 --> 00:12:15.150 Ja byłam taką osobą, która absolutnie na wszelkie zakazy, 00:12:15.750 --> 00:12:21.680 Na wszelkie normy i na wszelkie polecenia reagowała no co najmniej 00:12:21.690 --> 00:12:23.120 dużym buntem i agresją. 00:12:23.590 --> 00:12:27.020 A im bardziej ktoś na mnie naciskał, tym bardziej ja chciałam 00:12:27.030 --> 00:12:28.460 zrobić na opak. 00:12:29.800 --> 00:12:33.240 Myślę sobie, że w okresie dorastania w ogóle tak jest. 00:12:33.530 --> 00:12:34.940 No to jest burza i napór. 00:12:35.150 --> 00:12:36.920 To jest taki czas, w którym 00:12:37.740 --> 00:12:41.260 młodym ludziom krystalizuje się ich własny system wartości. 00:12:41.270 --> 00:12:44.420 No przecież nam jako rodzicom chodzi przede wszystkim o to, 00:12:44.430 --> 00:12:48.240 żeby to dziecko poradziło sobie w życiu, żeby one było szczęśliwe. 00:12:48.290 --> 00:12:51.220 Bardzo często jest tak, że rodzice mówią o tym, że dla nich taką 00:12:51.230 --> 00:12:53.810 najważniejszą wartością jest to, żeby to dziecko było zaradne 00:12:53.820 --> 00:12:54.560 i szczęśliwe. 00:12:54.690 --> 00:12:58.800 I to jest chyba też taka opowieść o tym, że nam się być może łatwiej 00:12:58.810 --> 00:13:02.480 kocha, a na pewno łatwiej akceptuje te dzieci, które są do nas podobne 00:13:02.750 --> 00:13:08.260 i te, które spełniają nasze, nawet niewyrażone wprost oczekiwania. 00:13:08.650 --> 00:13:12.730 Myślę, że każdy rodzic, każdy opiekun ma jakieś wyobrażenie 00:13:12.740 --> 00:13:16.870 swojego dziecka, jakieś wyobrażenie przyszłości, którą dla 00:13:16.880 --> 00:13:18.050 tego dziecka by chciał. 00:13:18.710 --> 00:13:22.880 I to jest trochę o tym, że w momencie, w którym to dziecko nie zaspokaja 00:13:22.890 --> 00:13:28.010 tych naszych potrzeb, ono nie jest w stanie tak naprawdę 00:13:28.300 --> 00:13:30.280 zrealizować naszych oczekiwań 00:13:30.490 --> 00:13:34.730 to w nas pojawia się jakiś rodzaj lęku, że to dziecko sobie 00:13:34.740 --> 00:13:39.350 nie poradzi, że ono powinno mieć inne cechy, aniżeli ma i to jest 00:13:39.360 --> 00:13:40.270 najczęściej dla dziecka 00:13:40.280 --> 00:13:43.190 dramat, bo dziecko bardzo mocno czuję to, że nie spełnia 00:13:43.200 --> 00:13:43.590 oczekiwań, 00:13:44.120 --> 00:13:48.960 że nie jest takie, jakie rodzic chciałby aby było, więc pojawia 00:13:48.970 --> 00:13:52.640 się bardzo duże poczucie bycia nieakceptowanym. 00:13:52.730 --> 00:13:56.880 A jak pojawia się poczucie bycia nieakceptowanym, to za moment 00:13:57.190 --> 00:14:01.230 zaczynamy mieć trudności w obszarze w ogóle budowania 00:14:01.240 --> 00:14:05.460 zdrowego obrazu siebie. Bo to jest też trochę o tym, że inne osoby 00:14:05.470 --> 00:14:06.410 są naszym lustrem. 00:14:06.420 --> 00:14:07.200 To chyba Wygocki 00:14:07.210 --> 00:14:11.640 powiedział, że my się przeglądamy w relacjach i uczymy się siebie 00:14:11.650 --> 00:14:15.180 w relacjach. No i tą podstawową relacją, którą to nasze dziecko 00:14:15.190 --> 00:14:15.770 buduje 00:14:16.010 --> 00:14:20.490 jest relacja z nami, no i mamy coś takiego jak modelowanie behawioralne. 00:14:20.500 --> 00:14:25.040 No i ono polega na tym, że to nasze dziecko tak sobie obserwuje 00:14:25.080 --> 00:14:28.390 relacje, które my tworzymy. To są relacje wewnątrz partnerskie, 00:14:28.600 --> 00:14:30.510 to są relacje między małżeńskie, 00:14:30.520 --> 00:14:33.910 to wszystko, co się dzieje w rodzinie, cała ta dynamika. I to co 00:14:33.920 --> 00:14:37.390 jest niesamowicie ważne, to jest ta atmosfera życia rodzinnego. 00:14:37.720 --> 00:14:40.220 Bo to, co nam przekazuje język 00:14:41.080 --> 00:14:45.050 od strony takiej nieświadomej, to jest intencja, no jak my mamy 00:14:45.060 --> 00:14:48.230 taki dyrektywny styl wychowawczy, który jest też bardzo mało 00:14:48.240 --> 00:14:49.010 partnerski, 00:14:49.310 --> 00:14:54.550 no to najczęściej to dziecko słyszy, że być może nie jest wystarczająco 00:14:54.560 --> 00:14:59.910 dobre. Jeżeli nie słyszy zbyt wielu pochwał, nie ma wzajemności, 00:14:59.920 --> 00:15:01.510 nie ma, nie ma docenienia, 00:15:01.680 --> 00:15:05.850 to ten obraz siebie młodego człowieka, on się silnie zniekształca, 00:15:06.200 --> 00:15:10.950 no a bardzo ciężko jest zachowywać się dobrze i czuć się o. 00:15:11.020 --> 00:15:14.440 kiedy myśli się o sobie źle. Więc to jest trochę o tym, że my jako 00:15:14.450 --> 00:15:18.060 rodzice, opiekunowie jesteśmy takimi architektami fabryki 00:15:18.070 --> 00:15:21.960 wspomnień dla tych naszych dzieci i to, co z nimi wybudujemy, 00:15:22.030 --> 00:15:27.240 to co one od nas usłyszą, to, czego w relacji z nami doświadczą, 00:15:27.310 --> 00:15:32.080 jest takim zasobem, który idzie z nami przez całe życie. Każdy 00:15:32.090 --> 00:15:34.410 z nas pamięta okres swojego dzieciństwa. 00:15:34.460 --> 00:15:37.960 Jeżeli bym się państwa zapytała, co najczęściej słyszeli od 00:15:37.970 --> 00:15:42.100 swoich rodziców o sobie, to na pewno w tej głowie już pojawiają 00:15:42.110 --> 00:15:42.440 się 00:15:42.690 --> 00:15:43.670 jakieś odpowiedzi. 00:15:44.260 --> 00:15:48.430 Obraz siebie absolutnie kształtowany jest przez doświadczenia 00:15:48.620 --> 00:15:53.230 relacji z otoczeniem, więc niesamowicie ważnym jest to, aby 00:15:53.240 --> 00:15:58.420 ten młody człowiek miał szansę w relacji z nami zbudować stabilny 00:15:58.570 --> 00:16:00.750 adekwatny obraz siebie. 00:16:00.800 --> 00:16:03.510 No i to jest takie zadanie, które przed nami stoi, a wiadomo, 00:16:03.520 --> 00:16:07.410 że w okresie dorastania ten obraz siebie, pewność siebie w ogóle 00:16:07.420 --> 00:16:08.890 poczucie własnej wartości, 00:16:09.640 --> 00:16:13.750 ono jest tak trochę zagrożone, no bo ten młody człowiek też wchodzi 00:16:13.760 --> 00:16:15.610 w świat totalnie innych relacji. 00:16:15.870 --> 00:16:20.480 Jeżeli on wejdzie w ten świat właśnie innych relacji wyposażony 00:16:20.490 --> 00:16:24.080 w empatię, w umiejętność mentalizacji, czyli przyjmowania 00:16:24.780 --> 00:16:25.400 stanów 00:16:27.320 --> 00:16:31.950 umysłu innej osoby, rozpoznawania emocji tej osoby, 00:16:32.130 --> 00:16:36.160 jeżeli wejdzie z takim zapleczem komunikacyjnym, które jest 00:16:36.210 --> 00:16:41.900 asertywne, gdzie będzie potrafiło odmówić w sposób, który 00:16:41.910 --> 00:16:45.740 jest akceptowany społecznie i nie będzie czuło z tego powodu 00:16:45.750 --> 00:16:49.310 nadmiernego poczucia winy, to znaczy, że my wykonaliśmy naprawdę 00:16:49.320 --> 00:16:53.380 świetną robotę. Żeby móc to zrobić, potrzebujemy absolutnie 00:16:53.390 --> 00:16:56.790 partnerskich stylów komunikacyjnych, czyli takich stylów, 00:16:56.800 --> 00:16:58.600 w których gra się do jednej bramki. 00:16:58.680 --> 00:17:01.700 W których my możemy się ze swoim dzieckiem absolutnie nie zgadzać, 00:17:01.760 --> 00:17:04.470 ale nie będziemy unieważniać jego poglądów. 00:17:04.600 --> 00:17:10.190 Oczywiście będziemy komunikować o konsekwencjach, które będą czekać 00:17:10.200 --> 00:17:12.590 to nasze dziecko, jeżeli podejmie zachowanie, z którym my się 00:17:12.600 --> 00:17:16.170 absolutnie nie zgadzamy, ale nasze dziecko nie jest naszym 00:17:16.210 --> 00:17:17.010 przedłużeniem. 00:17:17.220 --> 00:17:18.330 Ono jest odrębne. 00:17:18.340 --> 00:17:21.870 Ono ma swoje doświadczenia, ono ma swoje przemyślenia, swój 00:17:21.880 --> 00:17:22.810 system wartości. 00:17:23.060 --> 00:17:27.150 Czasami jest to dla nas trudno akceptowalne, aczkolwiek mam 00:17:27.160 --> 00:17:31.250 takie poczucie, że to nasze realne dziecko może być niesamowicie 00:17:31.260 --> 00:17:33.600 fajnym partnerem w relacji z nami. Może być niesamowicie 00:17:33.680 --> 00:17:38.360 ciekawe, aczkolwiek zdaję sobie sprawę z takiego poziomu 00:17:38.370 --> 00:17:40.160 lęku, który towarzyszy rodzicom. 00:17:40.430 --> 00:17:43.060 Moja mama kiedyś powiedziała mi, że jak się urodziłam i byłam 00:17:43.070 --> 00:17:47.000 taka mała, jak ona tak patrzyła w to łóżeczko, gdzie ja 00:17:47.010 --> 00:17:47.960 tam sobie leżałam, 00:17:48.200 --> 00:17:51.260 to ona się zastanawiała, jakie sobie dam radę w szkole. Po 00:17:51.270 --> 00:17:53.820 tym, jak już byłam trochę większa, to zastanawiała się, jak 00:17:53.830 --> 00:17:55.060 sobie w ogóle poradzę w życiu 00:17:55.070 --> 00:17:56.220 czy znajdę dobrą pracę. 00:17:56.570 --> 00:17:59.450 Ja pewnie wtedy, kiedy moja mama miała takie zmartwienia, miałam 00:17:59.460 --> 00:18:02.940 około drugiego roku życia, więc wydaje mi się, że rzeczywiście 00:18:02.950 --> 00:18:04.360 taki rodzaj troski 00:18:04.440 --> 00:18:07.150 00:18:08.620 --> 00:18:13.070 i idącym za nią zamartwianiem się 00:18:13.340 --> 00:18:17.490 no właśnie jest to. Czyli my się po prostu realnie 00:18:17.500 --> 00:18:22.030 o te nasze dzieci bardzo boimy i niesamowicie ważnym jest to, 00:18:22.040 --> 00:18:24.190 żeby ten lęk nie przejął kontroli. 00:18:24.510 --> 00:18:28.600 No bo w momencie, w którym on zacznie decydować o tym, w jaki sposób 00:18:28.610 --> 00:18:32.030 my będziemy wychowywać nasze dzieci, to raczej wykształcimy 00:18:32.040 --> 00:18:36.970 w nich także postawy lękowe. Jeżeli będziemy komunikować dziecku, 00:18:37.130 --> 00:18:39.050 że świat jest miejscem, w którym 00:18:39.140 --> 00:18:42.370 czeka go bardzo dużo złego, że ono nie może 00:18:42.380 --> 00:18:46.080 mieć wystarczającego zaufania, że musi być ostrożne, 00:18:46.350 --> 00:18:50.240 to tak naprawdę kreujemy mu taki rodzaj rzeczywistości, która 00:18:50.250 --> 00:18:54.300 jawi się jako zagrażająca, a finalnie też wzbudza 00:18:54.310 --> 00:18:57.620 w nim lęk, więc już tak podsumowując i kończąc, bo spędzili państwo 00:18:57.630 --> 00:18:59.060 ze mną już chyba dwadzieścia minut, 00:19:00.200 --> 00:19:03.300 myślę sobie o tym, że to, co jest absolutnie najważniejsze w 00:19:03.310 --> 00:19:06.040 budowaniu relacji z młodym człowiekiem, szczególnie w okresie 00:19:06.050 --> 00:19:09.100 dorastania, to jest akceptowanie jego stanów emocjonalnych, 00:19:09.110 --> 00:19:11.660 jakkolwiek one byłyby dla nas trudne. 00:19:11.910 --> 00:19:16.290 Jeżeli chodzi o komunikację z młodym człowiekiem, absolutnie 00:19:16.300 --> 00:19:18.950 proszę powstrzymywać się przed wszelkimi dyskusjami. 00:19:19.000 --> 00:19:21.210 Młody człowiek może myśleć tak, jak myśli. 00:19:21.380 --> 00:19:25.450 Oczywiście my mu też możemy komunikować, co my myślimy w związku 00:19:25.460 --> 00:19:29.190 z tym, co ten młody człowiek myśli, aczkolwiek nie możemy go 00:19:29.200 --> 00:19:32.370 negować. W momencie, kiedy będziemy go negować, kiedy będziemy 00:19:32.920 --> 00:19:36.770 silnie dyskutować z jego przekonaniami, z jego poglądami, to 00:19:36.780 --> 00:19:41.190 tak naprawdę mówimy mu: ej, coś z tobą jest nie tak, ja cię takiego 00:19:41.200 --> 00:19:42.050 takiego nie chcę. 00:19:42.170 --> 00:19:45.790 A najważniejsze jest to, aby dziecko w relacji z nami czuło się 00:19:45.800 --> 00:19:46.640 akceptowane. 00:19:46.720 --> 00:19:47.400 Dziękuję.